Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
Anzelmformułujedefinicjęsprawiedliwości:„sprawiedliwość(...)jestprawoś-
ciąwolizachowywanązewzględunaniąsamą”.Warunkiemwystępowania
sprawiedliwościjestnatura,któradysponujepoznaniemprawości.Natura
rozumnajestczymśwyjątkowocennymdlaAnzelma,skoropoznanieprawdy
isprawiedliwościniejestmożliwebezjejudziału.Anzelmdodaje,żedlawoli
ludzkiejkoniecznesądwawarunki,jeślimaosiągnąćsprawiedliwość,musi:
„chciećto,copowinna,orazchciećdlatego,żepowinna”.
WrozdzialeXAnzelmrozprawiaoNajwyższejPrawdzie,nazywając
Ją‘słusznością’,twierdzizatem,że„wszystkierzeczysą(...)zobowiązane
dopowinnościwobecNiej,aleOnasamaniczemuniejestnicwinna”.Dług
wdzięczności,powinnościstworzeniawzględemStwórcyuzasadniaAnzelm,
jaksięwydaje,sprawąistnienia:„Jestteżtym[najwyższaprawda],czymjest,
ztegotylkopowodu,żeistnieje”;zdanietowskazywałobynarozumieniebytu
Bożegojakotakiego,któregoistotaiistnieniesączymśjednymitymsamym
(copóźniejpodkreślatakbardzoTomaszzAkwinu).
Pojęcie‘poprawności’–jestczymśistotnymdlamyśliAnzelmanietylko
wtedy,gdyrozprawiaonoprawdzieczysprawiedliwości,samajegometoda
naukowaopierasięnapewnymsłusznymporządku,którywinienbyćprze-
strzegany,jeśliczłowiekrozumnychcedojśćdopoznaniaprawdy.
Delibertatearbitrii,dialog,którypochodziztegosamegookresudziałal-
nościpisarskiej,coOprawdzie,poświęconyjestzagadnieniuwolnościwybo-
ru.AnzelmstosujetupodobnąmetodęnaukowądotejwDeveritate:formę
dialogunauczycielazuczniem,precyzującympewneniejasnościiprowadzą-
cymdodefinicjiprzedmiotudialogu,czyliwolnościdecyzji;definicjataokre-
ślawolnośćdecyzjijako„możliwośćzachowaniaprawościwolizewzględu
nasamąprawość”.Augustynnapisałdziełoobardzopodobnymtytule(De
liberoarbitrio),istniejejednakpewnaróżnicapomiędzytymidziełami:An-
zelmrozważanietylkoto,wjakisposóbwolabytówrozumnychjestwolna,
gdydokonujewyboru–jaktoczyniAugustyn–alezajmujesięrównieżtym,
wjakisposóbpodejmowanesądecyzjeijakmożnawiedzieć,czysąonedobre,
czyzłe.Opierającsięnawnioskach,doktórychdoszedłwDeveritate,Anzelm
orzeka,żewyborydokonaneprzezbytymającewolnąwolęwtedysądobre,
kiedysątakimi,jakimiwinnybyć.
MetodascholastycznazainicjowanaprzezAnzelmawMonologionie,wpełni
jednakzostaładopracowanaprzezPiotraAbelardawjegoTakinie.Określenie,
jakiewstosunkudoAnzelmaużyłAbelard,nazywającgomagnificusEcclesiaedoc-
