Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MonikaZalewska
cechy,zrezygnowałzkompletnościswojejteoriiwtymzakresie,wktórym
mogłabyonadotyczyćfaktówlubtreściprawa.Takiepodejściedozagad-
nieńinterpretacjimajeszczejedenskutek,którywyraźniesięuwidacznia
natlekoncepcjireprezentantówpozytywizmupierwotnego.Mianowicie
Kelsentraktowałpostulatuwolnieniateoriiprawaodwszelkiejideologii
bardzopoważnie.Teoriaprawarozumianajakonaukaniemożezatemod-
powiadaćnapytanie:njakprawonależyinterpretować?”,ponieważodpo-
wiedźprowadziłabydozajęciapewnegostanowiskawkwestiiwartości.
OzasługachisłabościachKelsenowskiejteoriiprawamówisiębardzo
wiele.Rzadkojednakwspominasięotejwyjątkowejzasłudze,którąbyło
ścisłerozgraniczeniezagadnieńteoretycznoprawnych.Kelsenmiałodwagę
takuporządkowaćswojąteorię,byniektóreważnezagadnieniaznalazłysię
pozajejzasięgiem.Dziękitemuobrazprawajestbardzoklarowny.Teoria
prawajestnajwiększymuogólnieniemwszelkichnaukoprawie.Przezto
niemieścisięwniejznakomitaczęśćteoriiwykładni,którazostałaprzez
Kelsenazaliczonadopolitykiprawa.JeśliprzyjąćKelsenowskiparadyg-
mat,jesttopodejściesłuszne,ponieważjużpodziałnato,coteoretyczne,
odnoszącesiędopytania:njakjest?”,ito,copraktyczne,odnoszącesiędo
pytanianjakbyćpowinno?”,jestjednymznajstarszychinajbardziejfunda-
mentalnychpodziałówfilozofii,aten,ktogonieprzestrzega,popełniabłąd
naturalistyczny.Pokazujetowyraźnie,żeKelsenmiałrealistycznepodej-
ściedoprawa.Niezamykałsięnainnemożliwościinterpretacjiniżtewy-
nikającebezpośredniozaktuprawnegoiwoliustawodawcy.Nieprzeczył,
żeprzyinterpretacjinormprawnychmogąwchodzićwgrętakżeczynniki
pozaprawne.Uważałtylko,żeniedasięichobjąćzakresemjegoteorii.
JakabyłarecepcjataksformułowanejmyśliHansaKelsenawpań-
stwachEuropyŚrodkowejiWschodniejwprowadzającychirozwijających
sądownictwokonstytucyjne?Natakpostawionepytanieniemauniwer-
salnejodpowiedzi.Należyraczejprzyjąć,żewpływKelsenanajudykatywę
EuropyKontynentalnejbyłczęstopośredniifragmentaryczny.Niektóre
elementyjegomyśli,jakchoćbykoncepcjanprawodawcynegatywnego”,
zostałyprzyjętewspółcześnie,chociażbardziejjakoargumentyniżjako
założeniafunkcjonalnesądówkonstytucyjnych.InneskładnikiteoriiKel-
sena,np.rozdzielenieinterpretacjiorazwykładniwścisłymznaczeniu,
zostałyporzuconelubzmodyfikowane.Niemajednakwątpliwości,że
myślKelsenastanowiłanietylkochronologiczniepierwszą,aleijedną
znajważniejszychinspiracjidlawspółczesnejrefleksjinadwykładniąkon-
stytucjiidziałaniemsądówkonstytucyjnych.
56
