Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WCZEŚNIEJSZEBADANIAWYLUDNIANIA
15
WśródpublikacjidotyczącychwyludnianiaRosjidominująujęciadotyczące
całegokraju,późniejPółnocy,następnieposzczególnychjednostek.Owyludnianiu
SyberiiiDalekiegoWschodupowstałynielicznepublikacje,costanowiłoprze-
słankędonapisanianiniejszejksiążki.Pierwsze,znaczącerosyjskojęzyczneopra-
cowaniapojawiłysięwlatach70.XXwiekuidotyczyływyludnianiaweuropejskiej
częściRosji[Zaslavskaa
ˆ1970;Rybakovskij1973].Procestenobjąłpaspołudnio-
wegoobrzeżeniastrefyleśnej,ciągnącysięodgraniczŁotwąiEstonią,poprzez
okoliceTwerudogórnejczęścidorzeczyWiatkiiKamy.Sątoobszarysłabo
uprzemysłowione,omałokorzystnychwarunkachdoprowadzeniadziałalności
rolniczej,wniewielkiejodległościoddużychmiast.Porazpierwszyodpływ
ludnościztegopasazaobserwowanojużwpołowieXIXwieku,następnieprzybrał
onnasilepodczasIIwojnyświatowej.Wwynikudziałańwojennychdoszłodo
zniszczeniasetekwsi.RozmiaryzmniejszeniazaludnieniaprzedstawiłG.V.Joffe
[1986].Największymwyludnianiemodznaczałsięobwódsmoleński,naterenie
któregow1939rokumieszkało1984tys.osób,aw1959roku-jużzaledwie
1143tys.(ubytekzaludnieniao42,4%).
HistorycznezmianyzaludnieniaDalekiegoWschoduprzedstawiłL.L.Ryba-
kovskij[1990],acharakterystykibieżącejdokonałV.V.Mindogulov[1990].Opis
sytuacjidemograficznejKołymsko-MagadańskiegoRejonuPrzemysłowegoprzed-
stawiłA.N.Pila
ˆsov[1990].Opracowaniadotyczącezmianzaludnieniadotyczą
takżeterenów,gdziewyludnianiezachodziwnielicznychrejonachjednostek,
np.naobszaracheksploatacjisurowcówmineralnychwobwodzietiumeńskim
[Gaponova1987].
S.V.Zaharov[2001]wksiążceprzedstawiającejspispublikacjizzakresu
geografiiludnościwRosjiwskazał,iższeregznich,napisanychwlatach90.
XXwieku,towpełniwartościoweopracowania,bazującenabadaniach
terenowychipozbawioneideologicznegozabarwienia.Najlepiejświadczyotym
fakt-copodkreślawieluautorów-iżwzderzeniuznową,niezbytkorzystnądla
krajusytuacjądemograficznąpublikacjeautorówrosyjskich,dotycząceprocesów
depopulacjiwRosji,sąobiektywneibogatoudokumentowanemerytorycznie.
Przebiegwyludnianiawskalicałegokrajuprzedstawiłowieluautorów[Kvas
Va
1992,1993;Lejzerovic
V,
Urovskij1993].NakonferencjisocjologicznejwMoskwie
^
sporządzonoopracowanieorozwijającychsięwRosjiprocesachdepopulacyjnych
[
Depopula
ˆcia
ˆvRossii
1996].Autorzycharakteryzowaliprocesydepopulacyjnew
obszarachmiejskich[Simagin2000;Rowland1995]orazwiejskich[Nefedova
2003].
Częśćautorówwskazywałauwarunkowanianowejsytuacjidemograficznej
wRosji,wtymgwałtownezmniejszanieśredniejoczekiwanejdługościżycia,
wynikająceznasileniapatologiispołecznych,prowadzącedowzrostuśmiertel-
ności[S
Vkol’nikoviin.1994].WśródprzyczynzwiększonejumieralnościwRosji,
zdaniemI.Gundarova[1995],szczególnąuwagęodgrywanadmiernespożycie
alkoholu.Wedługautoradużaumieralnośćodgrywaważniejsząrolęwwyludnia-
niuniżstosunkowoniskaliczbaurodzeń.A.I.Antonov[1995]przedstawiłtezę
okryzysierodziny,pogłębiającymtendencjęmałodzietności.Kryzysdemograficz-
nyjestrównieżtłumaczonylicznymiuwarunkowaniamispołecznymiipsycho-
