Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
zczeskiejprowincji.Dowiadywalisięwówczaszezgorszeniem,żewiejscykaznodzieje
zokolicSezimovaUsti(miasteczkapołożonegonadrzekąLuśnica,bliskopóźniejszego
miastaTabor),głoszącbłędnenauki,odbierająprostymludziomwiaręwczyściec,nie
uznająmszywintencjizmarłych,odrzucająkultmaryjny,znieważająrelikwieiobrazy,
atakżepotępiająwszelkieceremoniereligijneniezgodnewedlenichzezwyczajami
Kościołaczasówapostolskich4.Wlatach,októrychmówimy,poglądytakiebyłyczęścią
programupotężnejwspólnotytaboryckiej,najradykalniejszegoodłamuwruchuhusyckim.
Jejideologami,przywódcamiiduszpasterzamistalisięwwiększościwspomnianiuprzed-
nioprowincjonalnikaznodzieje.Radykalizmutaboryckiegoniepodzielaliutrakwiści,
znaczniebardziejumiarkowaniwswychpoglądachspadkobiercynaukiJanaHusa.
Mimoolbrzymichróżnicideowychdzielącychobaodłamywyznawcówhusytyzmu,
dlaichreligijnościwspólnymbyłfundamentPismaŚwiętego,wedlenichnanowopo-
znawanegoi„odkrywanego”,orazEucharystiipoddwiemapostaciami,przyjmowanej
przezwszystkich:księżyiludziświeckich,dorosłychimałedzieci.Wprawdzieiwtych
dziedzinach–zwłaszczawodniesieniudoEucharystii–wrazzupływemczasuzazna-
czałysięróżnicepostawiinterpretacji,leczformułującprogramyreligijnecałegoobozu
husyckiego,staranosięjepomijać.
ZarównocytowanynawstępieAndrzejzBrodu,jakipóźniejsipolemiściantyhusyc-
cy,wcałymruchu,bezwzględunajegoodgałęzieniaideowe,dostrzegalijedyniezło
itraktowalihusytyzmjakokaręBożązesłanąnaKrólestwoCzeskie.Toteżjakogodne
uwagiświadectwoprzytaczasięrelacjęEneaszaSylwiuszaPiccoliniego(zm.1464),
włoskiegobiskupa–dyplomaty,późniejszegopapieża,którypokrótkimidośćprzypad-
kowympobycienaTáborze,wcentrumhusyckiegoradykalizmu,mimoodrazydo„cze-
skichheretyków”,pozostałpodwrażeniempowszechnejwśródnichznajomościPisma
Świętego5.OpiniiwypowiedzianejwpołowieXVwiekuniemożnatraktowaćjakomia-
rodajnejdlanajbardziejnasinteresującychlatdwudziestych.Jestonawszakżeotyle
wymowna,żewiążesięzreligijnąiświatopoglądowąpodstawąuczestnikówruchuhu-
syckiego.
Wpracachpoświęconychdziejomhusytyzmuzauważasię,żewarunkiemrecepcji
wśródludupodstawowychtreściprogramowychtegoruchubyłooswojenieztekstami
PismaŚwiętego6.Wiemyprzytym,iżświeccywyznawcyhusytyzmu,zarównoutrakwi-
ści,jakitaboryci,wolbrzymiejwiększościniedysponowaligruntownymwykształce-
niembiblijnym.Cowięcej,znacznąichczęśćstanowilianalfabeci,doktórychtrafiać
mogłojedyniesłowomówione.WłasnalekturaczeskiegoprzekładuPismaŚwiętego
tylkowyjątkowomogłabyćźródłemznajomościjegotekstów.Doniosłąrolęprzypisać
więcnależykaznodziejstwu,które,jakjużmówiliśmy,wCzechachprzedhusyckich
miałoszerokizasięgiobejmowałotakżesporączęśćkościołówwiejskich.Zaangażowane
ideowokaznodziejstworeformatorskie,stawiającesobiezacelodnowęKościołapo-
przezudostępnienieludziomSłowaBożego7,nieograniczałosiędoPragi,wktórejżyły
4
Osytuacjiwyznaniowejnaczeskiejprowincjiwlatachokoło1415–1418zob.Fr.Šmahel,Dějiny
Tábora,t.I,cz.1,s.209in.;idem,Husitskárevoluce,t.II,s.114in.
5H.Kaminsky,PiusAeneasSylvioamongtheTaborites,„ChurchHistory”1959,28/3,s.3–31.Zob.
także:J.Macek,JeanHusetlestraditionshussites,Paris1973,s.212in.
6Fr.Šmahel,Husitskárevoluce,t.II,s.36.
7A.Molnár,Aktywnośćluduwruchureformatorskim.Świadectwokazańhusyckich[w:]Kulturaeli-
tarnaakulturamasowawPolscepóźnegośredniowiecza,podred.B.Geremka,Wrocław1978,s.77in.
