Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Podstawowepojęciaidefnicje
1
Oilejednakwprzypadkuchoróbzakaźnychczynnikbiologicznystanowiwarunek
konieczny,choćniezawszewystarczającydowystąpieniachoroby,towchorobachnie-
zakaźnychproblemokazujesięowielebardziejskomplikowanyiposzukiwaniespecy-
ficznychprzyczynjestzwykleskazanenaniepowodzenie.Wmającychobecnienaj-
większeznaczenieepidemiologicznechorobachukładukrążeniaoraznowotworach
istniejesporoczynników,którepozostająwstatystycznymzwiązkuzwystępowaniem
zachorowań.Zkoleiwwieluprzypadkachzachorowańczynnikiteniepoprzedzają
zachorowania,aznacznaliczbaosób,któreniechorują,jestnarażonanaichdziałanie.
Oczynnikachtakichmówimy,żesączynnikamiryzykadanejchoroby,aniekiedy,jak
wprzypadkupaleniapapierosów,mogąbyćczynnikamiryzykawieluróżnychchorób.
Deterministycznymodelprzyczynowościwepidemiologiijesttrudnydoutrzyma-
niaiwykraczapozamożliwościsprawdzeniaempirycznego.Znane(doznalezienia
winternecie)kryteriaHilla,pozatakpodstawowymiwymogami,jakasocjacjastaty-
stycznainastępstwoczasowe,zawierająprzesłankiważneintuicyjnie,aleniedające
pewności,żedanyzwiązekmacharakterprzyczynowy.
Probleminterpretacyjnystanowiątzw.badaniaekologiczne(populacyjne),wktó-
rychporównujesięrozpowszechnienie(prewalencję)narażeniairozpowszechnienie
choroby(chorobowośćlubzapadalność)wpopulacjibezindywidualnegookreślenia
stanunarażeniaichorobyuposzczególnychuczestnikówbadania.Uznawaniezwiąz-
kówstatystycznychuzyskanychwtegorodzajubadaniachzaprzyczynowebywapo-
ważnymźródłembłędów,ponieważowozwiększonerozpowszechnienienarażenia
możedotyczyćinnychosóbniżte,którezachorowały.Epidemiolodzymająnatospe-
cjalneokreślenie:„błądekologiczny”(ecologicalfallacy).
Wrzadkichprzypadkachwolnoostrożnieodejśćodtejreguły,jeślinarażeniejest
powszechnewdanejpopulacji,np.wprzypadkuskażeniapowietrzaatmosferycznego
rozgraniczeniegrupynarażonychinienarażonychbywawzasadzieniemożliweipo-
równywanieróżnychpopulacjioróżnympoziomienarażeniamożestanowićkoniecz-
nośćmetodologiczną.
Nadzórepidemiologiczny
Nadzórepidemiologicznytobieżące,systematycznezbieranie,analizaiinterpretacja
danychzdrowotnychniezbędnychdoplanowania,wdrażaniaiocenydziałańzdzie-
dzinyzdrowiapublicznego,ściślezwiązanezpilnymdostarczaniemtychdanychoso-
bom,którepowinnyjeznać.Ostateczneogniwołańcuchanadzoruepidemiologicz-
negostanowizastosowanieowychdanychzmyśląozapobieganiuizwalczaniucho-
rób.Systemnadzoruepidemiologicznegoobejmujemożliwościtechnicznezbierania
danych,analizyidostarczaniaichwładzomadministracyjnymoraz,wodpowiednim
zakresie,udostępnianiaichspołeczeństwu.
15
