Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Spojrzenianawybór
13
rolajakowyborców,aktórzysamiwwyborachniekandydują.Spojrzeniezkażdej
ztychstronkażezwrócićuwagęnainnyproblemtowarzyszącywyborom.Wska-
zanietakichkluczowychproblemówjestniezbędne,bynadalszychetapachanalizy
poszukiwaćkulturowychukierunkowańzachowańwyborczych.Przykażdejztych
perspektywistotnejestrównieżto,czegomożedotyczyćukierunkowanie,jakie
poszczególnymdecyzjommogąnadawaćinstytucjonalneramywyborów.
1.1.1.Uwagawyborców
Wyborcysągrupą,naktórąwpierwszejkolejnościzwracasięuwagę,opisującwy-
bory.Jesttoponiekądnaturalne,jakożetoonidokonująwyboru.WojciechCwalina
iAndrzejFalkowski,podsumowującprzeglądmodelizachowańwyborczych,przy-
wołaliopiniępsychologówdotyczącąproblemuszerszego-formowaniapreferencji.
Taopinia,pozawężeniu,mogłabybrzmiećtak:nGłosowaniejestniczymjazdana
rowerze-znaczniełatwiejtozrobić,niżwyjaśnić”[Cwalina/Falkowski2005].
Wyjaśniaćzachowaniawyborczepróbujątrzygrupy.Pierwszatoteoretycy,trak-
tującystudianadpolitykąjakonaukęnormatywną.Napodstawieanalizypojęciowej
tworząoniwzoryzachowań,postulatywzględemżyciaspołecznegoorazpróbują
określić,cojestdobre,acozłe.Drugągrupąsąbadacze,którzyrzeczywistość
społecznąpróbująopisać.Odwołująsięonidofaktówspołecznychidowzorów
zachowań,alenietychpostulowanych,leczrealnych.Wrzeczywistościspołecznej
poszukujątakiegoładu,jakijest,aniejakipowinienbyć.Trzeciagrupatopraktycy:
ci,którzychcąwramachobowiązującychregułoddziaływaćnarzeczywistośćspo-
łeczną,którzyposzukująwniejnieładumoralnegoczyrealizacjiidei,aleosobistych
korzyści,zdefiniowanychprzezżyciespołeczne,utartychiakceptowanychwramach
tegosystemu.Każdaztychgrupmożemiećswójistotnywkładwzrozumienie
zjawiska,choćwartotuzaRobertemCialdinimzauważyć,żepodejściepraktyków
jestszczególnieinteresujące,takżeznaukowegopunktuwidzenia[Cialdini1996].
Przedewszystkimdlatego,żeichdziałaniasąpoddawanenajbardziejbezwzględnej
weryfikacji.Błędywtejdziedzinie,wodróżnieniuodbłędówbadaczy,sąodczu-
waneprzeztych,którzyjepopełnili,znacznieszybciej.Trzebatylkopamiętać,
żewyborczypraktycymogąmiećswojeograniczenia-sprawność,będącapo-
chodnątrafnościichhipotez,jestwzględnaimożeonawynikaćtylkoiwyłącz-
niezrelatywnejsłabościichkonkurentów.Niemniejjednakkażdaztychtrzech
grupmaswójwkładwbudowaniewyobrażeńnatemattego,jakwrzeczywistości
funkcjonująwybory.
Rozliczenieiukierunkowanie
Teoretycy,badaczeipraktycysamaktgłosowaniapostrzegająinaczej.Cipierwsi
postrzegajągojakojednostkowądecyzję[Buchanan2003]-decyzjęideową,azda-
niemwielubadaczytakżeekonomiczną[Downs1957].Takiespojrzenienawybory,
