Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Cechysystemuwyborczego
39
pisałNohlen,iledwubarwnykalejdoskop.Tuwartowspomniećdwasystemy,które
sąprzywoływanewpolskichdyskusjachnadordynacją.
PierwszymznichjeststosowanywGrecjiiWłoszechsystemnzłotegogłosu”
[Pasquino2007].Zasadaogólna(szczegółyzmieniałysięwielokrotnie)jesttutaka,
żepartia,którazdobyłanajwiększepoparciewskalikraju,otrzymujeponadpoło-
węmandatówwparlamencie,natomiastresztęmandatówrozdzielasiępomiędzy
pozostałepartienapodstawieichudziałuwliczbieoddanychgłosów.Mamywięc
tuskrajneikonsekwentnewykorzystaniezasadykolejnościwrywalizacjiogólno-
krajowej-kolejnościwwyścigugrupowym-przypodzialepozostałychmiejsc
wedługdrugiejzwyborczychzasad.
Zupełnieodmiennieskonfigurowanajestkolejnośćiudziałwspersonalizowa-
nejordynacjiproporcjonalnejstosowanejmiędzyinnymiwNiemczechiNowej
Zelandii[Nohlen2004,Miller2005].Wokręgachlokalnychtoczysięnajprostszy
zmożliwychwyścigówopojedynczymandat.Jednaktylkopołowamandatów
rozdzielanajestwtensposób.Drugapołowarozdzielanajestnapodstawieogól-
nejwielkościpoparciadlaposzczególnychpartii.Obydwagłosowaniasąjednak
powiązane-mandatybezpośredniozdobytewokręgachlokalnychwliczanesądo
ustalonejogólnienależności.Wsumieostatecznyrozdziałmandatówjestoparty
nawielkościudziałów,choćlokalnieolosachpołowyindywidualnychkandydatów
decydujepierwszemiejscewwyścigu.
Problemjestdodatkowokomplikowanyprzezróżnemożliwesposobyodda-
waniagłosu[Haman2003].Możetobyćtylkojednowskazanie-jakwprzypad-
kusystemówFPTP
,głosowanianazamkniętąlistęwokręguwielomandatowym
czypojedynczegogłosunieprzechodniego(SNTV).Torozwiązanienajprostsze,
cowyrażasięwsymboliczniewyrażanejzasadzienjedenczłowiek-jedengłos”
,
leczmającewielekwestionowanychskutkówubocznych[Cox1997].Głosówdo
oddaniamożebyćwięcej-jakwgłosowaniublokowymstosowanymwpolskich
wyborachsenackichdo2011roku.Wyborcamożeteżmiećmożliwośćwyrażania
swoichbardziejwysublimowanychpreferencjiprzezrangowaniekandydatów,jak
wprzypadkusystemuzpojedynczymgłosemprzechodnim(STV)igłosowaniaal-
ternatywnego,stosowanegowAustralii[Reynolds/Reilly/Ellis2005].Każdyztakich
systemówsprawia,żekolejnośćiudziałukładająsięwinnywzór.Każdyztakich
wzorówprowadzidoswoistychproblemów[Katz2011,Karpetal.2002,Mackerras/
McAllister1999,Denemark2003,Bowler/Farrell1991].
Kolejnośćiudziałsąjeszczejednąparąsprzężonychzjawiskcharakteryzujących
wybory.Tylkodwasystemy-FPTPipodziałmandatówwskalikrajunapodstawie
jednejzmatematycznychformuł-sąsystemamiczystymi,bezdomieszkidrugiejzasa-
dy.Pozostałesystemyłącząobietezasady.Sąonemożliwedowyróżnieniawkażdym
zsystemówwyborczychstosowanychprzyustalaniuskładuciałprzedstawicielskich.
Pozasamąklasyfikacjąsystemów,kolejnośćiudziałmająteżznaczeniejako
ogólnewyobrażeniaowyborach-wyobrażeniacałkowicieintuicyjne.Wprowa-
dzonychbadaniachszczególnauwagabyłapoświęcananapięciompomiędzytymi
dwomaujęciamiwyborów.
