Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zachbadaczyspołecznychikulturowych,upatrującychwczasiewolnymwaru-
nekrozwojuspołecznego,aArystotelesowskiepowiedzenie,iżnczaswolnynie
jestkońcempracy,apracajestukoronowaniemczasuwolnego[...]”(za:Toti
1963:6-9)przyświecałomarksistowskimideomkrólestwawolności.Corazwy-
raźniejdziałaczezdawalisobiesprawę,żeoptymalnyiracjonalnywypoczynek
wiążesięzwydajnościąpracyorazpotencjałempsychofizycznymtakjednostek,
jakicałegospołeczeństwa,tymsamymczaswolnyprzestałbyćsprawąprywat-
nądotyczącąrelacjirobotnik-kapitalista,astałsięproblememspołecznym
(Kunicki2011:55).
Stopnioweograniczeniadniapracydokonywałysięwrezultaciezłożonych
procesówzwiązanychznaciskamizestronyrozwijającegosięruchurobotni-
czego,technologizacjąiautomatyzacjąpracy,wzrostemdochoduspołecznego
orazzewspomagającądziałalnościąfilantropówmającąnaceluochronępraw
pracowniczych,wszczególnościkobietidzieci(za:Kłoskowska1980:158).Ko-
lejnewystąpieniarobotniczesankcjonowałyunormowaniezasadniczychspraw
odnośniedowarunkówpracy,awiązanychzbudżetemczasudyspozycyjnego,
mianowicieośmiogodzinnydzieńpracy,skrócenietygodniaroboczegodopię-
ciudni,dwudniowyweekend,ustalenieurlopówwypoczynkowychorazpułapu
wiekuemerytalnego.Rok1866przeszedłdohistoriiświatajakorokKongresu
ZwiązkówZawodowychwBaltimoreorazkongresuIMiędzynarodówkiSocjali-
stycznej,któreproklamowaływalkęoośmiogodzinnydzieńpracy(za:Kamiński
1965:11;Toti1963:77-78).Słynnehasłontrzechósemek”:osiemgodzinpra-
cy,osiemgodzinsnu,osiemgodzinwypoczynkustałosięnajpopularniejszym
hasłemrobotniczegoświata,aodpoczątkuXXw.zasadniczymhasłemkomu-
nistycznychmanifestacji,wiecówipochodów.Pierwszepojedynczezakłady
wprowadzałyośmiogodzinnezatrudnieniewróżnychlatach-wAnglii.Anglii
dopierow1893r.,wUSAw1897r.,wBelgiiw1906r.,wRosjiw1917r.Jesz-
czenapoczątkuXXw.przeciętnytydzieńpracyrobotnikafabrycznegowynosił
wkrajachEuropyZachodniej60godzin,anaziemiachpolskichzaborurosyj-
skiego68godzin.PozakończeniuIwojnyświatowej,w1919r.wWaszyngto-
nie,nazałożycielskiejsesjiMiędzynarodowejOrganizacjiPracy,podjętazosta-
łauchwaławyraźnieograniczającadzieńpracywprzemyśledoośmiugodzin
dziennie,tymsamymdo46godzintygodniowo.Nowopowstałepaństwopol-
skiebyłojednymzpierwszych,któreratyfikowałokonwencjęwaszyngtońską:
obowiązywałtu46-godzinnytydzieńpracyzwyłączeniemadministracjipań-
stwowejibanków,gdziepracowano42godziny,orazmłodocianychpracujących
36godzin(Danecki1970:335).
Odlat50.XXw.krystalizująsiętendencjedoskracaniadniorazgodzinpra-
cydopięciudniwtygodniupoosiemgodzindzienniebezzmniejszaniazarob-
ków,conajszybciejnastępujewStanachZjednoczonychiEuropieZachodniej.
25
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
