Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.Podstawowepojęciaizakresich
interpretacji
Wopisachiwyjaśnieniachomawianejproblematykipojawiasięwielepojęć.Dwaznich
–ruchimotoryczność–głównieokreślająprzedmiotpoznania.Corozumiemyprzez
terminyruchimotoryczność,cookreślaichistotę?Wmiaręwyczerpującąodpowiedź
natepytaniamożnauzyskać,śledzącwywodyprezentowanewkolejnychrozdziałach
książki.Jednakjużnapoczątkurozważańzasadnewydajesięzdefiniowanietychpojęć
orazdokonanieichzwięzłejcharakterystyki.
Ruchjużwstarożytnościpojmowanybyłjakoformaistnieniamaterii.Wbardzo
ogólnymujęciu,wramachzwiązkówkosmologicznychifilozoficznych,oznaczał
przemiany:odnajprostszejformyzmianymiejscaprzezróżneciała,przezrozwójistot
żywychłączniezrozwojemczłowieka,ażpoludzkiemyślenieorazprocesyspołeczne.
„Zmianamiejsca”(motuslocalis)stanowitujedyniesubkategorię.Zperspektywy
mechaniki–odczasówNewtona–ruchsprowadzonowyłączniedozmianymiejscaprzez
obiekty(masę).Tensposóbrozumieniaruchuutrzymujesięwistociedodniadzisiejszego.
Współcześniedefiniujemygowsposóbnastępujący:
Ruch–tozewnętrzniedostrzegalna,obiektywnaskładowaludzkiegodziałania,
przejawiającasięwzmianachpozycjicałegociałalubjegoczęściwczasieiprzestrzeni.
Poleganacelowozorganizowanejiskoordynowanejzmianiemiejscaciałalubjegoczęści,
będącejnastępstwemregulowanejczynnościmięśniowej.Wtakimujęciutraktujemyruch
jakokategoriępodmiotową,zjawisko,któregoprzyczynąjestczłowiek.Ruchjestwięc
rezultatemwieluwewnętrznych,organizmalnychipsychicznychprocesów.Drugie,główne
pojęcienaszychrozważań–motoryczność–interpretowanejestzreguływdwóch
ujęciach.Wpierwszymsprowadzasiępojęciemotorycznoścido:„ogółusystemów
iprocesóworganizmu,któreinicjująikontrolująruchyczłowieka”(Bös,Mechling1987;
Pöhlmann1994;Roth,Willimczik1999;Olivier,Rockmann2003).
Motorycznośćwnajszerszymzakresietegopojęciatocałokształtprzejawów
iuwarunkowańorazzachowańipotrzebruchowychczłowieka.Inaczejmówiąc,
motorycznośćokreśla:„całośćstruktur,procesów,stanóworganizmuipsychikioraz
realnychefektówzwiązanychzaktywnościąruchowączłowieka”.Definicjetepodkreślają
rolępsychicznegoogniwałączącegoto,co„biologiczne”,ztym,co„społeczne”.
Uwzględniajązatemaktualnądzisiajkoncepcjęujmowaniamotorycznościwjej
biopsychospołecznejjedności.Tensposóbpojmowaniamotorycznościakceptujewielu
autorów(Čelikovsky1985;Fetz1972;Kasa1990;Mekota1989;Mleczko1996;Osiński
2003;Raczek1987;Schnabel,Thies1993;Ważny1994).
Odmiennezałożeniainterpretacyjnedoprowadziłydozróżnicowanychopiniidotyczących
zależnościmiędzypojęciamiruchuimotoryczności(ryc.2).Najczęściejwskazujesię
nanastępująceformytychzależności(Bös,Mechling1987;Pöhlmann1994):
■zakresyprzedmioturuchuimotorycznościsąidentyczne(tożsame)(
a
),
■zakresprzedmioturuchujestekwiwalentną(równoważną)częściązakresuprzedmiotu
motoryczności(
b
),
■zakresprzedmioturuchujesthierarchiczniesubordynowaną(podporządkowaną)częścią
przedmiotumotoryczności(
c
),
■zakresyprzedmioturuchuimotorycznościmająwspólnąsferę(
d
),
■zakresyprzedmioturuchuimotorycznościsądysjunktywne,rozdzielne(
e
),
■zakresyprzedmioturuchuimotorycznościsąepidysjunktywne,tj.akcentowane
sąróżnicewramachwspólnejcałości.Imprzyporządkowanesąwtórnieodpowiednie
ruchyjakoepifenomeny(
f
).
Takzróżnicowanepojmowanietychpojęćmożewłaściwietylkoirytować.
Problematycznajestbowiemzasadnośćścisłegoijednoznacznegorozdzieleniazakresu
tychterminówiichinterpretacji.Możnawprawdziewyodrębnićpojęcia„ruch”
i„motoryczność”,jednakzawszetrzebauwzględnićnierozerwalnośćichpowiązań.
Związektenistniejeobiektywnie;terminyruchimotorycznośćdotycząbowiemdwóch
aspektówjednegoitegosamegostanurzeczywramachludzkiejaktywnościmotorycznej
