Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wnętrzapracowni,gdziepodniskimisufitamiskracająswójżywotschyleni
mężczyźnialbozgiętekobiety.Tuwidaćbyłowarsztatszewski,ciemnąpieczarę,
zktórejwywalałsięsmródnamacalny,azarazobokfabrykęperuk,jakich
używająpobożneŻydówki”(1973:37-38).
BernardSinger(międzywojennysprawozdawcasejmowy,podpisującysię
pseudonimem„Regnis”)wewspomnieniachMojeNalewkiprzedstawiapanoramę
żydowskichulicWarszawywpierwszychlatachXXw.:„PoczątekulicyMiłej
miałopinięzamożnej.OdfrontumieszkaliwłaścicielesklepówzNalewek.
Przedłużeniejej,zwaneNowomiłą,skupiałobiedotę.Rzemieślnicy,handlarze,
przekupki,ludzienieokreślonych,awielcepodejrzanychzawodów,bezrobotni
zapełnialitęulicę.GęsiaprzyNalewkachbyłaulicąhandlową,dalejzaDziką
ażdoOkopowejtuliłasiębieda.Jedynymidziełamisztukibyłytampomniki
robionenacmentarzżydowski,bezpłatnymwidowiskiem–pogrzeby.NaDzielnej
iPawiejwdomachoniskichnumerachmieszkalimniejlubwięcejsolidnikupcy,
adalejza«Pawiakiem»uliceniczymsięnieróżniłyodNowomiłej.NaNiskiej
chwalonokomfortoweizbypiwniczne.Stawkimogływytrzymaćkonkurencję
zewszystkimibiednymiulicami.RejwodziłaSmocza,ulicafurmanów,
łachmaniarzy,złodzieizpozoramiromantyczności,mszczącychkrzywdęubogich
przezokradanieniecozamożniejszych.NaParysowskiejcorazbliżejPowązek
nędzażydowska,jakgdybywychodzączgetta,stykałasięzbiedąpolską”(1993:
112-113).
WartowtymmiejscuprzywołaćcytowanyprzezEleonoręBergmanwykaz
252warszawskichulicz1900r.pt.„ZażydzenieWarszawy”,zktóregowynika,
żeblisko32%domówwmieścienależałodoŻydów.Doulic,naktórych
zdecydowanieprzeważaliżydowscywłaścicielekamienic,należały:
Franciszkańska^(32Żydówna2chrześcijan),Gęsia(50na15),Sapieżyńska
(8na3),Świętojerska(22na10),Miła(58na10),Niska(44na10),Pawia(59
na24),Smocza(35na19),Wołyńska(19na7),Twarda(46na21),Waliców(11
na8)(Bergman2007:47-48).
Międzywojnami
MiędzywojnamiWgranicachniepodległejPolskiżyłanajwiększaspołeczność
żydowskawEuropie(wyłączającterenyRosjisowieckiej).Pierwszyspis
powszechnyprzeprowadzonyw1921r.wykazał,iżwPolscemieszkało2855318
żydów(wedługkryteriumwyznaniowego),costanowiło10,5%całejpopulacji.
Drugispispowszechnyzroku1931ujawniłwzrosttejliczbydo3113933oraz
nieznacznyspadekprocentowegoudziałuŻydówwśródmieszkańcówPolski
do9,8%.Zgórą75%Żydówmieszkałowdużychmiastach,adonajwiększych
miejskichskupiskżydowskich,napodstawiedanychz1931r.,należały–oprócz
Warszawy–Łódź(202497i33,5%ogółumieszkańców),Lwów(99595
i31,9%),Kraków(56515i25,8%)orazWilno(55006i28,2%).Społeczność
