Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kallas,HistoriaustrojuPolski,Warszawa2005
ISBN83-01-14501-3,©byWNPWN2005
granice
Treśćpojęciagranicypaństwaprzeszłaznamiennąewolucję.Granicępaństwa
państwa
—wwęższymznaczeniu—stanowiliniaoddzielającajeodinnychpaństw.Jest
tojednowymiarowagranicalinearna.Chronologiczniewcześniejsząjejformą
byłagranicastrefowa.Wbadaniachhistorycznoprawnychuzasadnionejeststo-
sowaniepodziaługranicpaństwananaturalneisztuczne.Stopniowowzrastało
znaczenieumówmiędzynarodowychjakopodstawyustaleniagranicpaństwo-
delimitacja
wych.Ichustalenie,anastępnienanoszenienamapęokreślasięjakodelimitację.
Natomiastdemarkacjaoznaczawytyczeniegranicywterenieprzezoznaczenie
demarkacja
jejspecjalnymiznakami.
Terytoriumpaństwadzielisięnamniejszejednostki.Podziałtenjestdoko-
nywanynapodstawiewielu(częstozmieniającychsię)czynników,awszczegól-
ności:gospodarczych,ekonomicznych,komunikacyjnych,demograficznychoraz
historyczno-geograficznych,jakicechfizjograficznychokreślonegoterytorium.
podziały
Podziałpaństwadokonywanywyłączniedlapotrzebadministracjiokreślasię
terytorialne
jakopodziałterytorialny,któryjestnajczęściejwielostopniowy.Często,choć
niezasadnie,używasięzamienniepojęć:podziałterytorialnyipodziaładmini-
stracyjny.Istotępodziałuterytorialnegooddajesformułowanie,iżjestto„[...ł
trwałerozczłonkowanieprzestrzenipaństwadokonywanedlapewnejgrupy
lubokreślonychtylkojednostekorganizacyjnychpaństwalubjednosteknie-
państwowych,wszakżewykonującychzadaniapaństwowe”(ZbigniewLeoński).
Stopniowozaczętowyróżniaćnastępującerodzajepodziałówterytorialnych:
podziałpodstawowy,pomocniczyorazpodziałydlacelówspecjalnych.Podział
podstawowyustanawiasiędlaterytorialnychorganówrządowejadministracji
ogólnejijednosteksamorząduterytorialnego.Jegouzupełnieniemjestpodział
dlapotrzeborganówpomocniczych,określanyjakopodziałpomocniczy.Odręb-
nepodziałytworzysiędlaorganówospecjalnychkompetencjach(administracja
niezespolona).Sątopodziałydlacelówspecjalnych.Stosujesięnadtorozróż-
nieniemiędzyhistorycznieukształtowanympodziałemterytorialnympaństwa
apodziałemocharakterzeracjonalistycznym.
1.1.Monarchiapiastowska
Przyjmujesię,żenaobszarzeprzyszłegopaństwapolskiegoodpołowyVIIIw.
żyłyliczneplemionasłowiańskie,którełączyłysięwzwiązkiplemiennena
obszarzemiędzyOdrąaWisłą.Dokumentujątonieliczneźródłapisane.Wsze-
Geograf
rokimzakresieuzupełniająjewynikibadańarcheologicznych.Geografbawarski,
bawarski
źródłozpołowyIXw.,wśródwielunazwplemionwymieniałtakżete,które
zamieszkiwałynaczęściprzyszłegopaństwapolskiego.Bylitom.in.Ślęzanie,
Opolanie,Wiślanie,GoplanieiLędzianie,którzyskupialisięwokółPrzemyśla.
NiecowięcejwiadomooplemieniuWiślan(zośrodkiemwKrakowie),które
zamieszkiwałoziemiepołożonewgórnymbieguWisły.Terytoriumtozostało
wlatachosiemdziesiątychIXw.przyłączonedoWielkichMoraw,któreupadły
wpoczątkachnastępnegostulecia.PoupływiepółwieczaksięstwoWiślanzosta-
łouzależnioneodCzechrządzonychprzezdynastięPrzemyślidów.
Polanie
PaństwognieźnieńskieutworzyłowielkopolskieplemięPolanzamieszkujące
okoliceGniezna.Nadalniewiadomo,coprzesądziłootym,żetowłaśniePola-
niestalisiętwórcaminowegopaństwa.Polaniepodporządkowalisobiewiele
plemionwwynikuekspansjiterytorialnej,zapoczątkowanejwdrugiejćwierci
Xw.NajpierwopanowanocałąWielkopolskę.Towarzyszyłotemuzniszczenie
18
