Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kallas,HistoriaustrojuPolski,Warszawa2005
ISBN83-01-14501-3,©byWNPWN2005
5.2.Zabóraustriacki(do1809)
Królestwo
GraniceziempolskichzajętychprzezAustriępodczasIrozbioruustalonoosta-
GalicjiiLodomerii
teczniew1776r.(konwencjawarszawska).Terytoriumtemunadanonazwę
KrólestwaGalicjiiLodomerii.Byłotoprzejawembezzasadnegoodwołaniasię
dowygasłychpretensjiterytorialnychKoronyWęgierskiejzXIIIw.Naziemiach
polskichzaboruaustriackiegoprzed1815r.nastąpiłowielezmianwpodziałach
dlapotrzebadministracyjnych.ZwiększościziempolskichzajętychwIrozbiorze
Galicja„Stara”
utworzonoprowincję,zczasemzwanąGalicją„Starą”,którejośrodkiemstołecz-
nymstałsięLwów.Prowincjatadzieliłasięnaobwody(6),któreistniałydo1792r.
Natomiastdotychczasoweokręgiprzemianowanonacyrkuły(18).
Galicja„Nowa”
ZiemiezajęteprzezAustrięw1795r.określanojakoGalicję„Nową”,którą
podzielononadystrykty(6).OśrodkiemstołecznymprowincjibyłKraków.Obie
prowincjepołączonowjednąw1803r.,określającjąjakoGalicję.Stanowiłaona
osobnąjednostkęwobrębiemonarchiiaustriackiej.
Cyrkułompodlegałyorganyzarządumiejskiegoiwiejskiego.Organami
zarządumiejskiegobyłymagistraty(od1785),którestanowiływistocienaj-
niższąjednostkęwładzypaństwowejwGalicji(zwyłączeniemstołecznego
Lwowa).
Poważnezmianyterytorialnenaziemiachpolskichzaboruaustriackiego
nastąpiływroku1809.WwynikuzwycięstwmilitarnychNapoleonaznacznaich
częśćzostałaprzyłączonadoKsięstwaWarszawskiego.
5.3.Zabórrosyjski(do1830/1831)
WodróżnieniuodpozostałychzaborównaterytoriumRzeczypospolitej,zaję-
tymprzezRosję,ludnośćpolskabyłaogólniewmniejszości(ok.1mln).Jedno-
cześnieniekiedystanowiłaprzeważającąwiększość,m.in.naWileńszczyźnie.
Odmiennieniżwzaborzepruskimiaustriackim,początkowonieprzeprowa-
dzanosystematycznejrusyfikacjiludnościpolskiej.Jednakżecarowieprzystą-
pilidoświadomegozacieraniagranicjednostekpodziałuadministracyjnego
zczasówpolskich.
guberniezachodnie
Naokreślenienowychnabytkówterytorialnychwprowadzononazwęguberni
zachodnichlubkrajuzachodniego.Istniałodalszerozróżnienienaguberniepół-
nocno-zachodnie(ziemielitewskieibiałoruskie)iguberniepołudniowo-zachod-
nie(ziemieukraińskie).Powielokrotnychzmianachobszartenpodzielonona
trzygenerałgubernatorstwa:białoruskie,kijowskieiwileńskie,obejmującełącz-
niedziewięćguberni.Guberniedzieliłysięnapowiaty.Gminyzczasówpolskich
zastąpionojednostkamipodnazwąstany,określaneteżjakoamty.Tworzono
jednocześnieosobneamtydlaszlachty.
obwódbiałostocki
PonadtowgranicachCesarstwaznajdowałsięodroku1807obwódbiało-
stocki.NakrótkodoRosjiwłączonoobwódtarnopolski,conastąpiłowlatach
1809–1815.Namocytraktatówwiedeńskichz1815r.ziemieteponownieprzy-
łączonodozaboruaustriackiego.
WiększośćterytoriumRzeczypospolitej,zajętegoprzezRosję,nieweszła
wskładodrodzonegopaństwapolskiegow1918r.
50
