Historia ustroju Polski

Marian Kallas

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

83-01-14690-7

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2006

Liczba stron:

454

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Kallas, Marian. Historia ustroju Polski. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, 454 s. ISBN 83-01-14690-7

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Kallas, M.

T1 Historia ustroju Polski

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2006

SN 83-01-14690-7

Bibliografia BibTex:

@Book{ 36, author = "Kallas, Marian", editor = "", title = "Historia ustroju Polski", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2006", address = "Warszawa", isbn = "83-01-14690-7" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Kallas, Marian

ED -

TI - Historia ustroju Polski

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2006

SN - 83-01-14690-7

ER -

Netografia (standard APA):

Kallas, Marian. Historia ustroju Polski [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006 [dostęp: 04 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/historia-ustroju-polski-marian-kallas-36.

historia Polski, historia ustroju, nauki humanistyczne, prawo

Nowa seria podstawowych podręczników akademickich PWN!

Książka prezentuje:
- zwięzły wykład historii ustroju Polski od czasów najdawniejszych do współczesności;
- wykład oparty na wynikach najnowszych badań naukowych;
- char...

Więcej

ISBN/ISSN:

83-01-14690-7

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2006

Liczba stron:

454

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Do Czytelnika7
Przedmowa8
Dział I. Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski10
Część I. Dawne państwo polskie (do 1795)10
Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne od połowy X w10
1.1 Monarchia piastowska11
1.2. Rozbicie dzielnicowe i dążenia integracyjne w XIII w15
Rozdział 2. Rozwój terytorialno-administracyjny Polski (od XIV w.)19
2.1. Odrodzone Królestwo Polskie. Unia Polski z Węgrami19
2.2. Unia Polski z Litwą (od 1385)23
Rozdział 3. Rozbiory Polski. Upadek I Rzeczypospolitej (1795)31
3.1. I rozbiór (1772). Reformy podziału terytorialno-administracyjnego (1791)31
3.2. II rozbiór. Reformy podziału terytorialno-administracyjnego (1793)34
3.3. III rozbiór i likwidacja państwa polskiego (1795)36
Rozdział 4. Zaludnienie Polski (do 1795)38
Część II. Ziemie polskie pod obcym panowaniem (1772/1795-1918)41
Rozdział 5. Podziały terytorialno-administracyjne41
5.1. Zabór pruski (do 1806/1807)41
5.2. Zabór austriacki (do 1809)43
5.3. Zabór rosyjski (do 1830/1831)43
5.4. Księstwo Warszawskie (1807-1815)44
5.5. Królestwo Polskie (1815-1915)48
5.6. Zabór pruski (1807-1914). Wielkie Księstwo Poznańskie53
5.7. Zabór austriacki (1809-1914). Wolne Miasto Kraków.Autonomia Galicji (od 1861)55
5.8. Podziały okupacyjne w czasie I wojny światowej57
Rozdział 6. Stan zaludnienia59
Część III. Państwo polskie po odzyskaniu niepodległości (od 1918)61
Rozdział 7. Kształt terytorialno-administracyjny II Rzeczypospolitej (1918-1939). Podziały okupacyjne (do 1944/1945)61
7.1. Tymczasowy podział państwa na województwa, powiaty, gminy61
7.2. Projekty zmiany podziału terytorialnego kraju67
7.3. Podziały okupacyjne w czasie II wojny światowej (1939-1945)71
7.3.1. Ziemie inkorporowane do Rzeszy Niemieckiej71
7.3.2. Generalne Gubernatorstwo73
7.3.3. Ziemie polskie pod okupacją radziecką (do 1941)74
7.3.4. Niemiecka okupacja ziem anektowanych przez Związek Radziecki (1941-1945)75
Rozdział 8. Ewolucja podziałów terytorialno-administracyjnych w Polsce (od 1944)76
8.1. Zmiany podziału terytorialnego (do 1975)79
8.2. Nowy podział terytorialny (1975-1998)83
8.3. Kształt terytorialno-administracyjny Polski w projektach konstytucyjnych (od 1989)85
8.4. Współczesne podziały terytorialno-administracyjne (od 1999)89
Rozdział 9. Ludność Polski po odzyskaniu niepodległości (1918)90
Dział II. Ustrój państwa. Regulacje prawne i praktyka ustrojowa93
Część I. Dawne państwo polskie (do 1795)93
Rozdział 10. Ewolucja pozycji ustrojowej monarchy (do 1791)93
10.1. Władza monarsza za pierwszych Piastów i w czasie rozbicia dzielnicowego. Następstwo tronu93
10.2. Powstanie i rozwój urzędów dworskich i lokalnych. Skarbowość i wojsko95
10.3. Władza monarsza. Następstwo tronu w monarchii stanowej. Związek Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim98
10.4. Rada królewska. Urzędy centralne i lokalne. Skarbowość i wojsko102
10.5. Monarcha w okresie I Rzeczypospolitej107
10.5.1. Rzeczpospolita Obojga Narodów108
10.5.2. Monarcha. Elekcje. Artykuły henrykowskie i pacta conventa110
10.5.3. Urzędy centralne i lokalne. Skarbowość i wojsko114
10.5.4. Reformy ustrojowe (1764-1775)118
Rozdział 11. Powstanie i rozwój Sejmu125
11.1. Geneza sejmu walnego. Sejmy prowincjonalne. Sejmiki ziemskie125
11.2. Sejm walny (1493)127
11.2.1. Stany sejmujące130
11.2.2. Rządy sejmikowe132
Rozdział 12. Sądownictwo134
12.1. Sądy w monarchii patrymonialnej134
12.2. Sąd królewski. Sądownictwo stanowe135
12.3. Zmiany w organizacji sądów. Trybunał Koronny i Litewski (do 1791)138
Rozdział 13. Ustrój państwowy (od 1791)142
13.1. Przygotowanie i uchwalenie Ustawy Rządowej z 3 maja 1791 r143
13.2. Organizacja władz państwowych146
13.3. Konfederacje: targowicka (1792) i grodzieńska (1793)156
13.4. Insurekcja Narodowa (1794)157
Rozdział 14. Ewolucja stosunku państwa do Kościołów. Mniejszości religijne. Żydzi160
14.1. Chrzest Polski. Organizacja Kościoła katolickiego. Kościół prawosławny (od XIV w.)160
14.2. Organizacja Kościołów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów167
14.2.1. Kościoły chrześcijańskie167
14.2.2. Reformy Protestanckie170
14.2.3. Reforma Katolicka173
14.2.4. Stosunki wyznaniowe w czasach Stanisławowskich176
Część II.Ustrój ziem polskich pod obcym panowaniem (1772/1795-1918)181
Rozdział 15. Ustrój ziem polskich pod zaborami184
15.1. Zabór pruski (do 1806/1807)184
15.1.1. Administracja184
15.1.2. Organizacja sądownictwa184
15.2. Zabór austriacki (do 1809)185
15.2.1. Administracja185
15.2.2. Organizacja sądownictwa186
15.3. Zabór rosyjski (do 1830/1831)187
15.3.1. Administracja187
15.3.2. Organizacja sądownictwa187
Rozdział 16. Ustrój centralnych ziem Polski (1807-1915)188
16.1. Powstanie i upadek Księstwa Warszawskiego (1807-1815)188
16.2. Nadanie Ustawy Konstytucyjnej z 22 lipca 1807 r188
16.2.1. Monarcha190
16.2.2. Ministrowie. Rada Stanu i Rada Ministrów191
16.2.3. Sejm192
16.2.4. Administracja terytorialna194
16.2.5. Organizacja sądownictwa196
16.3. Powstanie i likwidacja Wolnego Miasta Gdańska (1807-1814)197
16.3.1. Gubernator198
16.3.2. Administracja198
16.4. Królestwo Polskie (1815-1915)199
16.3.3. Sądownictwo199
16.5. Nadanie Ustawy Konstytucyjnej z 27 listopada 1815 r. i Statutu Organicznego z 14 (26) lutego 1832 r201
16.5.1. Monarcha204
16.5.2. Namiestnik204
16.5.3. Rada Stanu. Zgromadzenie Ogólne i Rada Administracyjna205
16.5.4. Sejm (do 1831). Koło Polskie w Dumie Państwowej207
16.5.5. Centralne organy zarządu krajem211
16.5.6. Administracja terytorialna. Samorząd gminny212
16.5.7. Organizacja sądownictwa213
Rozdział 17. Zabór pruski (1807-1914). Wielkie Księstwo Poznańskie215
17.1. Przywrócenie panowania pruskiego215
17.2. Odrębności ustrojowe Wielkiego Księstwa Poznańskiego (od 1815)216
17.3. Administracja. Samorząd terytorialny217
17.4. Sądownictwo powszechne i administracyjne219
Rozdział 18. Zabór austriacki (1809-1914). Wolne Miasto Kraków. Autonomia Galicji (od 1861)221
18.1. Stanowisko Galicji w monarchii austriackiej221
18.2. Wolne Miasto Kraków (1815-1846)222
18.2.1. Utworzenie i likwidacja republiki222
18.2.2. Nadanie trzech konstytucji (1815, 1818, 1833)223
18.2.3. Ustrój polityczny223
18.3. Autonomia Galicji225
18.2.4. Sądownictwo225
18.3.1. Władze krajowe226
18.3.2. Władze rządowe227
18.3.3. Samorząd terytorialny228
18.3.4. Administracja szkolnictwa229
18.3.5. Sądownictwo powszechne i szczególne229
Rozdział 19. Okupacja wojenna Królestwa Polskiego (1915-1918)230
19.1. Władze okupacyjne231
19.2. Akt z 5 listopada 1916 r232
19.3. Władze naczelne Królestwa Polskiego232
19.4. Sądownictwo233
Rozdział 20. Stosunki wyznaniowe na ziemiach polskich pod zaborami (1772-1918)234
Część III. Państwo polskie po odzyskaniu niepodległości (od 1918)242
Rozdział 21. Ewolucja formy ustrojowej państwa242
21.1. Odrodzenie państwa polskiego (1918)245
21.2. II Rzeczpospolita (do 1939)248
21.3. Wolne Miasto Gdańsk (1920-1939)250
21.4. Formy państwowości w latach 1939-1945251
21.4.1. Okupacyjne struktury państwowe252
21.4.2. Władze Rzeczypospolitej na Uchodźstwie254
21.4.3. Polskie Państwo Podziemne255
21.5. Polska Ludowa (1944-1989)257
21.6. III Rzeczpospolita (od 1989)274
Rozdział 22. Przygotowywanie i uchwalanie konstytucji (od 1919). Systematyka. Nowelizacje. Naczelne zasady ustrojowe277
22.1. Mała Konstytucja z 20 lutego 1919 r277
22.2. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r277
22.3. Ustawa Konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 r279
22.4. Konstytucja Wolnego Miasta Gdańska z 14 czerwca 1922 r281
22.5. Mała Konstytucja z 19 lutego 1947 r281
22.6. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca1952 r284
22.6.1. Systematyka ustawy zasadniczej287
22.6.2. Nowelizacje konstytucji288
22.6.3. Naczelne zasady ustrojowe293
22.7. Mała Konstytucja z 17 października 1992 r296
22.8. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r298
22.8.1. Systematyka ustawy zasadniczej305
22.8.2. Zasady konstytucyjne308
Rozdział 23. Ustrój polityczny państwa316
23.1. Polska niepodległa (1918-1939)316
23.1.1. Ustrój państwa w Małej Konstytucji z 20 lutego 1919 r316
23.1.2. Ustrój państwa w ustawach zasadniczych z 1921 i 1935 r316
23.1.2.1. Prezydent Rzeczypospolitej316
23.1.2.2. Władza ustawodawcza. Sejm i Senat319
23.1.2.3. Władza wykonawcza321
23.1.2.4. Powszechne obowiązki i prawa obywatelskie322
23.2. Wolne Miasto Gdańsk323
23.3. Władze Rzeczypospolitej w czasie II wojny światowej (1939-1945)324
23.3.1. Emigracja324
23.3.2. Kraj (do 1945)326
23.4. Polska Ludowa (1944-1989)328
23.4.1. Organy państwowe w okresie przejściowym (1944-1947)328
23.4.2. Ustrój państwa w Małej Konstytucji z 19 lutego 1947 r333
23.4.3. Ustrój państwa w ustawie zasadniczej z 22 lipca 1952 r336
23.4.3.1. Organy władzy ustawodawczej. Sejm. Rada Państwa336
23.4.3.2. Władza wykonawcza343
23.4.3.3. Podstawowe prawa i obowišzki obywatelskie345
23.5. III Rzeczpospolita (od 1989)349
23.5.1. Nowe instytucje ustrojowe (1989-1992)349
23.5.2. Ustrój państwa w Małej Konstytucji z 17 października 1992 r352
23.5.3. Ustrój państwa w ustawie zasadniczej z 2 kwietnia 1997 r353
23.5.3.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej353
23.5.3.2. Organy władzy ustawodawczej. Sejm i Senat. Zgromadzenie Narodowe356
23.5.3.3. Władza wykonawcza361
23.5.3.4. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela363
Rozdział 24. Organy kontroli państwowej (od 1919) i ochrony prawa370
24.1. Najwyższa Izba Kontroli (od 1921)370
24.2. Biuro Kontroli (1944-1949)371
24.3. Najwyższa Izba Kontroli (1949-1952)371
24.4. Ministerstwo Kontroli Państwowej (1952-1957)372
24.5. Najwyższa Izba Kontroli (od 1957)372
24.6. Rzecznik Praw Obywatelskich (od 1987). Rzecznik Praw Dziecka (od 2000)375
24.7. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (od 1992)376
Rozdział 25. Administracja terytorialna. Samorząd (od 1918)377
25.1. II Rzeczpospolita (do 1939)378
25.1.1. Administracja rządowa378
25.1.2. Samorząd terytorialny380
25.2. Administracja na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką w czasie II wojny światowej (1939-1945)382
25.3. Polska Ludowa (1944-1989)383
25.3.1. Rady narodowe i samorząd (do 1950)383
25.3.2. Administracja terytorialna (od 1950)385
25.4. III Rzeczpospolita (od 1989)388
25.4.1. Administracja rządowa388
25.4.2. Samorząd terytorialny388
Rozdział 26. Organizacja wymiaru sprawiedliwości391
26.1. II Rzeczpospolita (1918-1939)391
26.1.1. Sądy powszechne393
26.1.2. Sądy szczególne393
26.2. Sądownictwo w Wolnym Mieście Gdańsku395
26.3. Organizacja sądownictwa na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej (1939-1945)395
26.3.1. Sądownictwo na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką (1939-1945)396
26.3.2. Sądownictwo na ziemiach polskich pod okupacją radziecką (1939-1941)396
26.4. Polska Ludowa (1944-1989)397
26.3.3. Sądownictwo Polski Podziemnej (1939-1945)397
26.4.1. Sąd Najwyższy399
26.4.2. Sądy powszechne399
26.4.3. Sądy szczególne399
26.5. III Rzeczpospolita (od 1989)400
26.4.4 Prokuratura400
26.5.1. Sąd Najwyższy401
26.5.2. Sądy powszechne i sądy wojskowe402
26.5.3. Sądy administracyjne402
26.5.4. Krajowa Rada Sądownictwa403
26.5.5. Trybunał Konstytucyjny403
Rozdział 27. Położenie prawne Kościołów i związków wyznaniowych. Mniejszości religijne405
27.1. II Rzeczpospolita (1918-1939)405
25.5.6. Trybunał Stanu405
27.1.1. Kościół katolicki408
27.1.2. Związki wyznaniowe mniejszości religijnych409
27.2. Sytuacja związków wyznaniowych podczas II wojny światowej (1939-1945)410
27.2.1. Kosciół katolicki410
27.2.2. Mniejszości religijne413
27.3. Położenie prawne Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce po II wojnie światowej (od 1945)414
27.3.1. Kościół katolicki414
27.3.2. Związki wyznaniowe mniejszości religijnych425
Tabele i zestawienia427
Wskazówki bibligraficzne438
Indeks nazwisk441
Spis map446
Spis ilustracji448

M.Kallas,HistoriaustrojuPolski,Warszawa2005

ISBN83-01-14501-3,©byWNPWN2005

2.2.UniaPolskizLitwą(od1385)

WXIIIiXIVw.znaczniepowiększyłsięobszarWielkiegoKsięstwaLitewskie-

gopozajęciuwiększościziemzachodnioruskich.LitewskaAuksztotaiŻmudź

zajmowałyjedynieok.87tys.km2.WdrugiejpołowieXIVw.obszarWielkiego

KsięstwaLitewskiegodochodziłdook.800tys.km2,rozciągającsięodMorza

BałtyckiegodoMorzaCzarnego.Fakttenmiałistotnywpływnaukładsiłpoli-

Jagiełło

tycznychwEuropie.Od1377r.władcąLitwyzostałJagiełło(Jogaila).Ostatecznie

władcąLitwy

zdecydowałsięnazawarciesojuszupolitycznegozPolską.Przesądziłyotym

planyekspansjiobupaństwnaziemiachruskich,jakizagrożeniezestrony

zakonukrzyżackiego.JerzyKłoczowski,piszącoLitwie,akcentuje,że„Mimo

przewlekłychkryzysówpaństwoutrzymujesięjednakiwchodziwXIVwiekuw

fazęgwałtownejekspansjiirozwoju,pozostająccałyczasoficjalniepaństwem

pogańskimwtymsensie,żepanującywnimwładcylitewscysąciąglepoganami,

areligiapogańskamacharakterkultupaństwowego”9.

Wynikiempertraktacjiposelstwalitewskiegozpanamimałopolskimibyłoza-

warcieukładuomałżeństwieJadwigizJagiełłą,conastąpiło14sierpnia1385r.

układwKrewie

wKrewie.DokumenttenzawierałnadtowielezobowiązańJagiełły,wtymdo

chrystianizacjiLitwy.PodczaszjazduszlachtywLublinieodbyłasięelekcjaJagieł-

koronacja

łynakróla(2II1386).Przeduroczystąkoronacją,któraodbyłasięwkatedrzena

WładysławaJagiełły

Wawelu4marca1386r.,WładysławJagiełłopoślubiłJadwigę.

TekstukładuzawartegowKrewiezawierałrównieżważnesformułowania

dotycząceterytoriumpaństwowegoKrólestwaPolskiegoiWielkiegoKsięstwa

Litewskiego,któratonazwautrwaliłasięwXVw.

[...łTenżewielkiksiążęJagiełłoobiecujeizaręczawłasnymkosztemistaraniemprzy-

wrócićKrólestwuPolskiemuwszystkiekraje,przezkogokolwiekoderwaneodniego

izabrane.[...łNareszcietenżewielkiksiążęJagiełłoobiecujeswojeziemielitewskie

iruskienawieczneczasydokoronyKrólestwaPolskiegoprzyłączyć(TerraesuaeLitva-

niaeetRussiaeCoroneRegniPoloniaeapplicare)10.

Zobowiązaniedoodzyskaniautraconychterytoriówzostałopowtórzone

wtekścieprzysięgipaństwowejskładanejprzezkrólówpolskich(odLudwika

Węgierskiego)pokoronacji.Natomiasttreśćzwrotumówiącaowłączeniu(appli-

care)ziemWielkiegoKsięstwaLitewskiegopozostajedotychczasprzedmiotem

licznych,niekiedyprzeciwstawnychinterpretacjiisporównaukowychorazpo-

litycznychmiędzyPolakamiaLitwinami.Realizacjategozobowiązaniazgodnie

zliteralnymbrzmieniemaktuwKrewieoznaczałabyinkorporację(wcielenie)

WielkiegoKsięstwaLitewskiegodoKrólestwaPolskiego,copociągnęłobyza

sobąlikwidacjęodrębnościpaństwowejLitwy.OstatecznieLitwajązachowała.

unia

NaokreśleniezwiązkuprawnopaństwowegomiędzyPolskąaLitwąprzyjęłasię

polsko-litewska

nazwauniipolsko-litewskiej.Wzwiązkutymobokcechwspólnychwystępowały

znaczneodmienności.OdschyłkuXIVw.PolskęiLitwęłączyłauniapersonalna,

uniapersonalna

zastąpionauniąrealnąod1569r.,którautrzymałasiędokońcawiekuXVIII.

OdpołowyXVw.naoznaczenieKoronyiWielkiegoKsięstwaLitewskiego

używanonazwyRzeczpospolita.Naokreśleniepołączonychpaństw,tj.Królestwa

9J.Kłoczowski,HistoriaPolskiodczasównajdawniejszychdokońcaXVwieku,Lublin2000,

s.57.

10Wybórtekstówźródłowych,J.Sawicki,t.1,cz.1,nr30.

Brak wyników

Historia ustroju Polski

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra