Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kallas,HistoriaustrojuPolski,Warszawa2005
ISBN83-01-14501-3,©byWNPWN2005
z2listopada1791r.zatytułowanejRozkładwojewództw,ziemipowiatów,zozna-
czeniemmiast,awnichmiejsckonstytucyjnychdlasejmikówwprowincjachkoronnych
iWielkiegoKsięstwaLitewskiego15.Państwozostałopodzielonenatrzyprowincje:
Małopolskę,WielkopolskęiWielkieKsięstwoLitewskie.Wkażdejztychtrzech
prowincjimianowybieraćrównąliczbęposłów(68),podwóchzsejmików,któ-
rychsiedzibyzostałynanowoustalone.Odpowiedniodotegokryteriumprze-
prowadzonopodziałMałopolskina10województw,łączniezziemiąchełmską;
Wielkopolskina11województwwrazzziemiądobrzyńskąorazWielkiegoKsię-
stwaLitewskiegona9województw,łączniezKsięstwemŻmudzkimiKsięstwem
Inflanckim.Województwadzieliłysięnapowiaty,czegojednaknierealizowa-
nokonsekwentniezewzględunautrzymanieniektórychziemhistorycznych.
ZkoleiSejmWielkiustanowiłjużwcześniej,bow1789r.,komisjeporządkowe
cywilno-wojskowesytuującjewwojewództwach,powiatachiziemiach.
3.2IIrozbiór.Reformypodziału
terytorialno-administracyjnego(1793)
Wzmienionejsytuacjiwewnętrznej,pozawiązaniukonfederacjitargowickiej
14maja1792r.,imiędzynarodowej,kształtującejsiępodwpływemwydarzeń
rewolucyjnychweFrancji,doszłodonastępnegorozbioruPolskiw1793r.Tym
razempretekstembyłaaktywnośćemisariuszyjakobińskich,grożąca„narusze-
niemporządkuispokojupublicznego”.Wwynikuskomplikowanychrozmów
dyplomatycznych23stycznia1793r.zostałpodpisanytajny,rosyjsko-pruski
traktat
traktatrozbiorowy,ostateczniebezudziałuAustrii.Nazajutrzpopodpisaniu
rosyjsko-pruski
traktatuwojskapruskieprzekroczyłygranicępaństwowąPolski.Zgodniezde-
klaracjamiRosjiiPrus,złożonymiGeneralnościkonfederacjitargowickiej,stan
tenmusiałusankcjonowaćSejm.Watmosferzeterroruiprzekupstwaodbywały
sięsejmikiprzedsejmowezwołaneprzezreaktywowanąRadęNieustającą.Pod
presjąwojskrosyjskichobradowałwGrodnie(czerwiec–listopad1793)ostatni,
azarazemjedenznajbardziejburzliwychwdziejachPolski,sejm.Kilkudziesięciu
posłówopozycyjnychbezskutecznieprotestowałoprzeciwkopodpisaniutrakta-
tówrozbiorowych.GłównąrolęwtymodegrałambasadorrosyjskiJakubSievers.
PopodpisaniutraktatuzRosją(22VII1793),mimozwiększonegooporuczęści
sejmujących,zawartotraktatzPrusami(25IX1793).Wcelunarzuceniatego
traktatuSejmowiaresztowanokilkuopozycyjnychposłów,azamek,wktórym
obradowano,otoczonowojskiemrosyjskim
IIrozbiór
WIIrozbiorzeRosjarozszerzyłanabytkiterytorialneowojewództwa:kijow-
skie,bracławskie,większośćmińskiegoinowogródzkiego,częśćpodlaskiego,
wołyńskiego,brzesko-litewskiego,skrawekwileńskiegoorazresztępołockiego.
Władztwopruskierozciągniętonawojewództwa:kaliskie,sieradzkie,większość
poznańskiego,gnieźnieńskiego,brzesko-kujawskiegoorazczęśćinowrocław-
skiegoimazowieckiego,atakżenaziemiędobrzyńską.PrzyznanonadtoPrusom
GdańskiToruńzichokręgami.
ObszarpaństwapoIIrozbiorzewynosiłjedynieok.215tys.km2.
traktat
Wewstępiedotraktatupolsko-pruskiegoz25września1793r.zamieszczo-
polsko-pruskiz1793r.
nouzasadnieniedladokonaniarozbioruRzeczypospolitej.Wakcietymzostały
ustalonegraniceoddzielającepruskienabytkiterytorialneodRzeczypospolitej.
15Ibid.,t.9,Kraków1889,s.326–338.
41
