Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kallas,HistoriaustrojuPolski,Warszawa2005
ISBN83-01-14501-3,©byWNPWN2005
przebieg
WciąguXViXVIw.długośćgranicpaństwowychRzeczypospolitejwynosiła
granicpaństwowych
ponad6,5tys.km2.Granicazachodniaorazczęściowopołudniowamiałapostać
linearną,pozostałebyłygranicamiprzestrzennymi.Częśćgraniccechowała
znacznapłynność,zewzględunato,żeprzebiegałyprzezbezludnepuszcze,
błotaistep(DzikiePola).Jednocześnienastępowałoredukowanienaturalności
granic,codotyczyłogranicyzachodniej,anawetgranicypołudniowej(Karpaty).
PozawarciuuniiwKrewieistniałyodrębnesystemyobronygranicpaństwowych
wKrólestwiePolskimiwWielkimKsięstwieLitewskim.
WokresieodpołowyXVw.(doIrozbioruPolski)granicazachodniabyła
wistociestatyczna(pozanielicznymiinkorporacjamistosunkowoniewielkichob-
szarów).Częstymzmianomnatomiastulegałprzebieggranicywschodniej,pół-
nocnejipołudniowo-wschodniejwwynikulicznychwojentoczonychwXVIIw.,
wznacznejmierzeniekorzystnychdlaRzeczypospolitej.Poczynającodźródeł
Wisły,granicapołudniowabiegłaszczytamiKarpat.Kierującsięnastępnienapo-
łudniowywschódwokoliceujściaSeretudoDniestruidalejnurtemtejrzekido
MorzaCzarnego,skądjegobrzegiemdoujściaDniepru.Korytotejrzekistanowi-
łogranicędowyspyChortyny,skądskręcałanajpierwnawschód,anastępniena
zachóddoWorskli,idalejnapółnoc.PoprzekroczeniuźródełDnieprugranica
kierowałasięnazachódkuźródłomDźwiny,skąd(poopanowaniuInflant)biegła
napółnoc,dochodzącdoZatokiFińskiej.Granicamorskaprzebiegaławzdłuż
brzeguMorzaBałtyckiego.CzęśćwybrzeżanależaładoPrusZakonnych,apotem
Książęcych(odPołągidoZalewuWiślanego).W1466r.Polskauzyskałaponow-
niedostępdomorza(utraconyw1308).Nazachodziegranicamorskadochodziła
dogranicyzPomorzemZachodnim(KsięstwoPomorskie)nawysokościjeziora
Żarnowieckiego.StądgranicazachodniabiegładorozwidleniaWartyiNoteci.
Następnieskręcaławkierunkupołudniowo-wschodnim(równolegledobiegu
Odry),dochodzącdoźródełWisły.
ROZDZIAŁ3
RozbioryPolski.
UpadekIRzeczypospolitej(1795)
3.1Irozbiór(1772).Reformypodziału
terytorialno-administracyjnego(1791)
WczasiepanowaniaStanisławaAugustaPoniatowskiego(1764–1795)przepro-
wadzononajbardziejgruntowneodXVIw.reformyustrojowe,którychukorono-
waniembyłouchwaleniepierwszejpełnej,pisanejkonstytucji,jakąbyłaUstawa
Rządowaz3maja1791r.Jednocześniewokresierządówtegowładcy—wciągu
niespełnaćwierćwiecza—sukcesywniedokonywanorozbioruPolski,codopro-
wadziłodolikwidacjipaństwaw1795r.
Upadekkonfederacjibarskiej(1768–1772)przyspieszyłdokonanierozbioru
Rzeczypospolitej.Skłóconemiędzysobąmocarstwasąsiedniedążyłydozaspo-
kojeniapretensjiterytorialnychkosztemPolski.Wtokutoczącychsięod1771r.
38
