Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kallas,HistoriaustrojuPolski,Warszawa2005
ISBN83-01-14501-3,©byWNPWN2005
wiJmciPruskiemu[...łwojewództwa,miastaipowiaty,któretenżeKrólJmćPruskiwziął
wswojąposesjępodługpatentuswegopoddatą25marcarokubieżącego,iktóresą
oznaczoneniniejszymtraktatem[...ł16.
jednąznajważniejszychprzesłanekdoprzeprowadzeniagruntownejreformy
ZnacznestratyterytorialneponiesioneprzezRzeczypospolitęw1793r.były
reforma
administracyjna
z1793r.
administracyjnej.DokonałtegoSejmgrodzieński,uwzględniającwczęściwzory
rosyjskie.Przyjętozałożenie,iżkażdewojewództwobędzieobejmowałotrzy
ziemierównepodwzględemobszaruiliczbymieszkańców.Wiązanotozpotrze-
bąwyłonieniazkażdegowojewództwarównejliczbyreprezentantówdoSejmu.
Reformęadministracyjnąwprowadzałyustawyz23listopada1793r.,oddzielne
dlaKoronyiWielkiegoKsięstwaLitewskiego.Wedługaktuz23listopada1793r.
zatytułowanegoRozkład,rozporządzenieipodziałwojewództwiziem,orazrozkład
sejmików,sądówziemskichikomisjiporządkowychwKoronie
Odpadłeodkrajunaszegowojewództwa,ziemieipowiatyjakoniemniejprzerżnięte
[...łgranicekrajuRzplitejnaszejciągnązasobąkoniecznienowyukładirozłożenie
województw,ziemipowiatów.Następującyprzetoowychczynisięogólnypodział.
OdtądRzplitaNaszadwietylkobędziemiałaprowincje,tojestPolskąiLitewską.
Koronnaprowincjazdziesięciuwojewództwskładaćsiębędzie,każdewojewódz-
twozawieraćma3ziemie,apowiatydoziemrespective(odnośnie)swoich,doktó-
rychdołączonereferowaćsięmają.ProwincjaW[ielkiegołKs[ięstwałLit[ewskiegoł
zośmiuwojewództwskładaćsiębędzie,równieżkażdeznichmającetrzypowiaty
zwanymiodtądziemiami17.
Wprowadzeniewżycienowegopodziałuwymagałoprzeprowadzeniano-
wychprzesunięćmiędzyziemiami(powiatami)bądźichczęściami.Nastąpiły
takżezmianywnazwachjednostekpodziałuadministracyjnego.Przyspieszony
idramatycznybiegwydarzeńwkraju,awszczególnościogłoszeniewybuchu
powstaniawmarcu1794r.wKrakowie,sprawił,iżtylkowczęściudałosięzre-
alizowaćreformęadministracyjnąz1793r.
kiej,jakigrodzieńskiej.UstawodawstwoSejmuWielkiegoiSejmugrodzień-
Władzepowstańczezdelegalizowałyzarównoaktykonfederacjitargowic-
podziałyterytorialne
wczasieInsurekcji
skiegoobowiązywałozwoliwładzpowstańczychwzakresieniesprzecznym
zcelamiInsurekcjiNarodowej,określonymiwakciez24marca1794r.Utrzy-
manowcześniejszypodziałnawojewództwaiziemie(wktórychsytuowano
komisjeporządkowe).Najniższąjednostkąpodziałubyłydozoryutworzone
napodstawieaktuRadyNajwyższejNarodowejz26lipca1794r.Wistocie,do
upadkupaństwaw1795r.,utrzymałsię,cozwłaszczaodnosiłosiędoKorony,
podziałstanowiącymozaikęróżnorodnychjednostekpodziałuadministracyjne-
goocharakterzehistorycznym.
3.3IIIrozbiórilikwidacjapaństwapolskiego(1795)
Wkrótcepoupadkuinsurekcjikościuszkowskiejnastąpiłyrokowaniarozbioro-
we,któreprzedewszystkimdoprowadziłydozawarciawstolicyRosji23grudnia
1794(3I1795)rosyjsko-austriackiegotraktaturozbiorowego.Wzmienionej
17Ibid.,s.309.
43
