Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Okrestrzecihistoriianatomii,
odwystąpieniaWesaliuszapoczasynajnowsze
OdrodzenierozpoczęłosięirozwinęłonajświetniejweWłoszech.Poupadkucesar-
stwawschodnio-rzymskiegouczenikonstantynopolitańscyprzenieślisiędoWłochitu
zaszczepilinanowostarągreckąkulturę.WiekXVjestdlanaukiisztukiwłoskiejepo-
kąnajwiększegorozkwitu.Wtejświetnejepocezaczynasięteżiodrodzenieanatomii.
RozkwitnaukprzyrodniczychjestwynikiemnaczelnegohasłaOdrodzenia:poznawać
przyrodęniezksiążekinierozumem,leczbezpośredniąobserwacją,niezależnąodau-
torytetów.Szerzeniesięzarównonaukianatomii,jakiwszystkichinnychnaukumożli-
wiłwynalazekdruku.WeWłoszechwokresieOdrodzeniapowstałpotężnyruchumysło-
wy,któremunadanonazwęilumanismomedico.Ogarnąłonbowiemwszystkiedziedzi-
nyżyciakulturalnego,aleszczególniezapłodniającowpłynąłnanaukiprzyrodniczeina
medycynę.
ObokznakomitychuczonychżyjąwepoceOdrodzenianajświetniejsimistrzowie
sztukplastycznych:LeonardodaVinci,MichałAniołBuonarroti,RafaelSanti.Zwłasz-
czapotężnygeniuszLeonarda(1452–1519),równieoryginalnegoidoskonałegoarchi-
tekta,jakrzeźbiarzaimalarza,strategaiinżyniera,poetyiprzyrodnika,wywarłwpływ
nawieledziedzinówczesnejnauki.NiepozostałLeonardobezwpływuinaanatomię.
Kartkirękopisuprzygotowanejprzezniegoanatomiiświadcząoniesłychanejbystrości
isamodzielnościobserwacji,niezależnejoduznanychzadogmatprawdGalena.Dzięki
swejanatomiimożeteżLeonardouchodzićzapoprzednikaWesaliusza,wielkiegoburzy-
cielapowagiGalena.
WiekXVI.AndrzejWesaliusz(1515–1564),rodemzBrukseli,uczyłsięmedy-
cynywParyżu,gdzieprofesorembyłJakubDubois(Sylvius),przekonanyonieomylno-
ściGalena.Młodzież,niezadowolonaześredniowiecznegosposobuwykonywaniasek-
cji,domagałasięsamodzielnegopreparowaniazwłok.Wesaliusznawłasnąrękęsekcjo-
nowałpsy,badałzwłokiludzkienacmentarzualbozwłokistraconychskazańcówikura-
dościkolegówsekcjonowałrównieżwprosektoriumciałaludzkie.Jużwówczas
wParyżuwykryłwanatomiiGalenawielebłędów.Wesaliuszw1537r.zostałdoktorem
medycynywPadwie,poczymobjąłtamżewykładychirurgiizobowiązkiemwykłada-
niaanatomii.Zpoczątkuwykładałzestarychpodręczników,alejużw1540r.,gdyosta-
tecznieprzekonałsię,żeanatomiaGalenajestanatomiąmałpy,anieczłowieka,zaczął
wygłaszaćpoglądywłasne,wykazującprzeszło200błędówGalena.W29rokużycia
wydajewBazyleiw1543r.epokowedziełoDehumanicorporisfabricalibriseptem;
drzeworytydotegodzieławykonałJanvanKalkar,uczeńTycjana.Mimoswejre-
wolucyjnejtreścidziełoWesaliuszajestutrzymanewspokojnymtonienaukowym.Po-
prawiaonbłędyGalena,leczwyrażasięonimsamymznajwiększączcią.
WystąpienieWesaliuszawywołałobardzożywąpolemikęwśródjegozwolenników
iprzeciwników.JednymzgłównychprzeciwnikówWesaliuszabyłjegomistrz,Sylvius,
którywjednymzeswychpismprzedstawiłmłodegoautorajakoszaleńca,przekręcając
nazwiskoVesaliusna–Vesanus,tzn.szalony.DziełuWesaliuszazarzuconoherezję,to-
teżzostałoonoprzesłanefakultetowiteologicznemuwSalamance,któryjednakuznał
krajaniezwłokludzkichzapożyteczneidozwolone.Czytaniewksiędzeprzyrodystało
sięzasadązrozumiałądlacorazliczniejszychumysłów.
Wesaliuszmiałjednakwrogówiwzasłużonychanatomach,np.wGabrieluFal-
lopio(1523–1562),którypierwszyopisałtrzyparymięśnipodniebienia,zgrubienie
szyjneilędźwiowerdzeniaiktórywbrewWesaliuszowiiGalenowistwierdził,żetętni-
cemózgowenieuchodządozatokoponytwardej.Terminologiaanatomicznazachowa-
łanazwiskotegowielkiegoanatomawnazwach,np.canalisfacialiss.Fallopiooraztu-
bauterinas.Fallopio.Autortenpierwszyprzeprowadziłanalogięmiędzyłechtaczką
aprąciem.Zbadałmięśnieokaioczodół.WesaliuszprzeżyłFallopiaodwalata,osią-
gającpodkoniecżyciawielezaszczytów,aleidoznającjeszczewięcejprzykrości
iprześladowań.
GorącymzwolennikiemWesaliuszabyłjegouczeń,BartłomiejEustachi,
uwiecznionywnazwietubaauditivas.Eustachio.Wykonaneprzezniegotablicemie-
dziorytniczedopracyodnalazłiwydałdopierow1714r.Lancisi.Wykazująonetaką
17
