Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryc.2.Budowaróżnobiegunowychneuronów:1–wielobiegunowyneuronzzakrętuprzedśrodkowegokorymózgu,2–wielobiegunowyneuronzezwojuautonomicznego,3–dwubiegunowy
neuronzsiatkówki,4–jednobiegunowyneuronzezwojurdzeniowego;strzałkiwskazująkierunekprzewodzeniaimpulsów.
Wypustkimogąbyćdwojakiegorodzaju.Wypustkiprzewodząceimpulsybioelektryczneodciałakomórkinaobwód–wkierunkuodśrodkowymlubodkomórkowym
(peryfugalnym,celulofugalnym,eferentnym,ortogradycznym)–zwaneaksonamilubneurytami(axon,neuritum),rozpoczynająsięzwyklewzgórkiemaksonu(colliculus
axonis).Wypustkiprzewodząceimpulsyzobwodudociałakomórkiwkierunkudośrodkowymlubdokomórkowym(centripetalnym,celulopetalnym,aferentnym,
retrogradycznym)zwanesądendrytami(dendritum)lubwypustkamiprotoplazmatycznymi.Neuronzatemmazwykledwabieguny:biegunwykonawczyibiegun
odbiorczy(neuronydwubiegunowe,np.wzwojuspiralnymślimaka),chociażznanesąteżneuronywielobiegunowe(np.wroguprzednimrdzeniakręgowego)
ijednobiegunowe(np.wneuronachczuciowych)(ryc.2).
Cytoplazmawypusteknerwowychzawiera:siateczkęśródplazmatyczną,neurofilamenty,mikrotubuleimikrofilamenty(ryc.3)tworzącerodzajsiecibiorącejudział
wszybkimtransporciewobukierunkach.Znanesądwarodzajetransportuortogradycznego:szybki(300–400mm/s)iwolny(0,3–4mm/s).Wsposóbszybkiprzesuwają
sięmiędzyinnymisubstancjeprzekaźnikowe(transmittery).Większośćcytoplazmyjestprzesuwanawolno.Mechanizmtegotransportuniejestdokładniepoznany.
Aksonymogąbyćkrótkie(typGolgiego)lubdługie[4](typDeitersa[5]).Najdłuższeaksonyodchodząodciałkomóreknerwowychpołożonychwrogach
przednichrdzeniakręgowego,wjegoczęścilędźwiowej(jądraruchowenerwówrdzeniowych).Ichdługośćmożedochodzićdo120cm.Odgałęzieniaaksonów
nazywająsięparaaksonami.Znanesąteżkomórkiniemająceaksonów,np.komórkiamakrynowewsiatkówce.Dendrytysązwyklerozgałęzionekrzaczasto,akońcowa
częśćaksonukończysiękilkomamałymiwypustkami(telodendria).
Zewzględunaliczbęwypustekwyróżniasięneuronyjednobiegunowe(wzwojachrdzeniowychiwzwojachniektórychnerwówczaszkowych,wjądrze
śródmózgowymnerwuV),dwubiegunowe(wzwojachnerwuVIIIiwsiatkówce)iwielobiegunowe(jedenaksoniconajmniejdwadendryty).Tychostatnichjest
najwięcej;występująprawiewszędzie.
Pojęcieneuronu,wprowadzonewwiekuXIX,nicniestraciłozeswojejaktualności.Neuronywrazztkankąglejową,zwanąinaczejneuroglejem[6](neuroglia),tworzą
tkankęnerwową(textusnervosus).
Cechamiczynnościowymineuronówsą:pobudliwość(irritabilitas)iprzewodnictwo(conductibilitas),umożliwiająceimspełnianiepodstawowejfunkcji,jakąjest
przekazywanieinformacjizakodowanychwpostaciimpulsównerwowych.Przewodzenieimpulsównerwowychjestzwiązanezprocesamielektrochemicznymi
zachodzącymiwichbłoniekomórkowej(pompajonowa).Należypodkreślić,żeimpulsynerwowesązawszeprzewodzoneodkomórkiprzezakson,adokomórkiprzez
dendryt.Stwierdzenietodałopodstawędosformułowaniaprawadynamicznejpolaryzacjineuronu,wedługktórego„impulsynerwowewdanejwypustcenerwowej
sąprzewodzonezawszetylkowjednymkierunku”.Wontogeneziewypustkineuronówbezbłędnieosiągająodpowiedniestruktury.Zjawiskotonosi
nazwęneurobiotaksacjiiniejestjeszczecałkowiciewyjaśnione.Impulsypowstająwpoczątkowejczęściwypustkinerwowej(pierwsze30µm)wtzw.segmencie
początkowym.Istniejemożliwośćpomiaruszybkościprzewodnictwanerwowegookreślanajakoelektroneurografia.
