Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Chemicznaregulacjaoddychania
Oddychanieposiadamechanizmyocharakterzechemicznym,sprawującekontro-
lęnadtymzjawiskiem.Głównymcelemorganizacjizarządzaniaoddychaniem
oraznarządamiwykonującymitenprocesjestutrzymywanieprężnościgazówO
2
iCO
2
wekrwinaniezmieniającymsiępoziomielubnapoziomieadekwatnymdo
natężeniaprocesówmetabolicznych.Jesttomożliwedziękizorganizowanym
strukturomchemoreceptorowym,reagującymnanieznacznezmianywprężności
gazówwekrwitętniczej,stężeniajonówH
+
wpłyniemózgowo-rdzeniowymoraz
nazmianypHwekrwiiwpłyniemózgowo-rdzeniowym.Nasileniewentylacjina
skutekzwiększeniaprężnościCO
2
,najsilniejszegostymulatoraośrodkaoddecho-
wego,zależytakżeodstanuaktywnościukładusiatkowategoiprężnościO
2
oraz
stężeniaH
+
.Dominującąrolęwtymzjawiskuodgrywająobszarystrefychemo-
wrażliwej,przezktórąaktywowanyjestośrodekoddechowy.Strefatatobrzuszna
powierzchniaopuszkiwyposażonawneuronyprzekazującepobudzeniadokom-
pleksuoddechowego,zlokalizowanegowpniumózgu.Dyfundującyprzezbarierę
krew-mózgCO
2
łączysięzwodą,tworzącwpłyniemózgowo-rdzeniowymkwas
węglowy,zktóregopodysocjacjipowstajekationH
+
,niedyfundującyprzeznie-
uszkodzonąbarierę.Jonwodorowyjestczynnikiempobudzającymstrefęchemo-
wrażliwą.Możnazatemuznać,żezmianyprężnościCO
2
odbywająsięprzezzmia-
nępHpłynumózgowo-rdzeniowego,aniewsposóbbezpośredni.Również
właściwościbiochemicznepłynumózgowo-rdzeniowego,awięcjegomałewłaści-
wościbuforujące,sprawiają,żeprzedstawionymechanizmchemicznejregulacji
oddychanianapoziomieo.u.n.jestbardzowydolnyiczuły.Rolazmianprężności
O
2
wekrwitętniczejniewpływapobudzająconaośrodkowestrefychemowrażli-
we,awręczprzeciwnie,zmniejszenietejprężnościmadziałaniedepresyjnewza-
kresieaktywnościtychośrodków,wtensamsposób,wjakiniskiePaO
2
działana
pozostałestrukturyo.u.n.
Procesorganizacjiregulacjioddychaniawytworzyłsystemzabezpieczeńfizjolo-
gicznychpołożonychobwodowo.Należądonichchemoreceptory,którychpobu-
dzenienaskutekzmniejszeniaprężnościO
2
,obniżeniasiępHlubpodwyższenia
ciśnieniaparcjalnegoCO
2
powoduje(drogąnerwubłędnegoijęzykowo-gardło-
wego)zmianęaktywnościośrodkaoddechowegopołożonegocentralnie.Położe-
niechemoreceptorówjestściślezwiązanezestrukturamianatomicznymi,które
charakteryzująsięspecyficzniedużymprzepływemkrwitętniczej.Naskutekich
usytuowaniawrozwidleniutętnicyszyjnej(kłębkiszyjne),włukuaorty(kłębki
aortalne),rozwidleniutętnicypłucnej(kłębkipłucne)nietylkoreagująnazmiany
prężnościgazówipH,lecztakżenazmianyprzepływukrwi.Kłębkisądobrzezor-
ganizowanąstrukturąanatomiczną,zaopatrzonąwtętniczkępodlegającąwielu
podziałomdonaczyńwłosowatychorazsinusoidalnych,któreotoczonesąkomór-
kamikłębkowymitypuI.Komórkitezawierajązakończenianerwowetworzącesy-
napsy,przezktóredrogąwłókienaferentnychnerwuXiIXprzekazująsygnałdo
o.u.n.KomórkikłębkowetypuIIstanowiązrąbkłębka.Wziarnistościachkomó-
rektypuIgromadząsięneuromediatory.Należądonichdopamina,noradrenali-
na,substancjaP
,VIP
,enkefalinyorazserotonina.Typtychzwiązkówwyraźnie
wskazujenaichdośrodkowymechanizmdziałania.Zakończeniaczuciowekłęb-
kówsązatemjednostkamitychstruktur,któremożnanazwaćchemoreceptorami.
38
