Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Edukacjazintegrowana:wdrożenienieistniejącegoprojektu
Chociażideaintegracjiwpostaciwdrożonejwsystemieoświatowymnależaładonajbardziejmglistych15,hasłointegrowaniazaangażowałogigantycznenakłady
finansowezwiązanezwprowadzeniemreformy,kształceniemidoskonaleniemzawodowymnauczycieli,opracowywaniemiupowszechnianiemmateriałów
dydaktycznych,pojawieniemsięnowychwersjipodręcznikówitympodobnymi.Ideatasilniezmobilizowałateżspołecznośćnauczycielską.Doprowadziładoniemal
obsesyjnegonazywaniawszystkiegointegracją:zamiastwspółpracowaćzrodzicami,nauczycieleintegrująszkołęześrodowiskiemdziecka;niewychowująjuż
uczniów,aleintegrująichprzezwspólnotędziałań;niewybierająmetod,leczintegrująstrategienauczania;niedobierajątreści,aletworzątematyzintegrowane–itak
dalej.Wniektórychuczelniachwyższychzaślepionycheuforycznymbiegiemkunowemuzmienianonazwyspecjalnościna„edukacjazintegrowana”16,jakby
administracyjniezarządzonazmianaorganizacjiszkoływygenerowałanowesubdyscyplinypedagogiczne.Ażdziwbierze,żeuniwersytetymedyczneanalogicznienie
otworzyłynowychkierunkówowdzięcznejnazwie„medycynaenefzetowska”.
Kategoriaintegracjimogłapotencjalnieinspirowaćdoprzemianyedukacji.Jednakzmiana–wewdrożonejwpolskiejszkolepostaci–okazałasięniespójna
strukturalnieitreściowo,biurokratyczniewytwarzałanieadekwatnerozwojowoipoznawczosytuacjedydaktyczne,stanowiącezlepeknieciągłychpoleceńizadań.
Wrozwiązaniachresortuipoddającychmusięmetodykówstałasiępozorna,straciłasensownązawartośćtreściową,zyskującnieograniczonyniemalzakres.Będąc
potencjalniewszystkim,musiałarealniebyćniczym.Jejnagłośnienieidokumentarneoprzyrządowaniewygasiłyświadomość,żeistotamodeluszkolnegokształcenia
pozostałaniezmieniona,wywołującprzytymniczymnieuzasadnionewrażenieprzełomowejreformynauczaniapoczątkowego17.Niejedenurzędnik-prestidigitator
zebrałlauryzawprowadzenieowejspektakularnejzmianywoświacie.
Tępozornośćdziałań,obudowanąszumemmedialnymiodwracaniemwszystkiegootrzystasześćdziesiątstopni,bywrócićdokładniewtosamomiejsce,
znakomicieobrazujezasadaLampedusy,zrekonstruowanaiodniesionadokondycjipolskiejpedagogikiiedukacjiprzezMarięDudzikową:„Jeślichcemy,
bywszystkopozostałotak,jakjest,wszystkosięmusizmienić”18.Niewiem,czyurzędnicyMENczytaliLamparta,aleniewątpliwiedziałająwmyśltejzasady.
Zatodlauczniówinauczycieliowebiurokratycznesztuczkisąnimniej,niwięcejtylkotym,corównieżDudzikowaokreśliłajako„rewolucjewedukacji–czyli
»spaniewszafienastojąco«”19.Ipodobniejakpofantazyjniespędzonejnocy,uczestnicyszkolnegokształceniaczująsiępodwpływemoddziaływań
pseudoedukacyjnych.
Programoweidydaktycznerealiatakzwanejedukacjizintegrowanej,prowadzącedozapaścikształcenianajmłodszychuczniów,sąwidocznejaknadłoniwtekstach
zebranychwksiążcepodredakcjąHalinySowińskiej,stanowiącejefektdużego,ciekawiezaplanowanegoizrealizowanegoprojektubadawczego20.Jakpiszenależąca
dozespołuRenataMichalak:
Autorzyprogramów[zatwierdzanychprzezMEN–uzup.D.K.-S.]bardziejkoncentrująsięnadoborzeładniebrzmiącychtematówipozornejintegracjizagadnieńzróżnychdziedzinwiedzyniżnaprocesie
tworzeniaspójnejwiedzywumysłachdzieci.Wzwiązkuztymwzasadziemamydoczynieniazpozornąintegracjąprzypadkowodobranychelementówzprzedmiotównauczaniapoczątkowegorealizowanego
przedreformą21.
NagłośnionaMEN-owskaideaedukacjiscalającejświatpoznawanyprzezdzieckozderzasięzezgrzytemzwynikamianalizywskazującej,żeszkołaoferuje
uczniom„nieuporządkowanekawałkimateriału”22,uzasadnianeargumentacjązawierającą„»wyświechtane«slogany,którewzasadzienicniemówiąiprzystają
dokażdegoprogramubezwzględunajegozawartośćtreściową”23.
Porazkolejnyi–niestety–zapewnenieostatniudałosięMinisterstwuEdukacjiNarodowejwprowadzićnasztandaryedukacjihasłozmiany,zaktórego
pustosłowiemniekryjesięnic,alektóre–zaksjologicznymwsparciemsilnychemocji,jakiepowszechniebudzitroskaodobroirozwójnajmłodszych–zadziałałojak
zapalnikspołecznegoentuzjazmu.Wtensposóbzmianawedukacjijawisięjakopusta,znaczącatakżewsensie,jakinadałtemupojęciuErnestoLaclau24.Jestonaideą
niemożliwądorealizacjiwdeklarowanejtreści,gdyżtatreśćjestdowolnaiwtymsensienierealna,wykorzystywanąwceluutrzymaniadominacji25.Jakokategoria
używanapopulistycznie,byludziwokółniejmobilizowaćikształtowaćichmyślenie,nadałaMENijegodelegatomstatusliderów,którzyskuteczniedowodzą,
żezmianazostaładokonanaiżewartodlaniejwielepoświęcić26.
Zjednejstronymamywięcpozorowaniezmian,którezachodzą,alenicniewnoszą(naprzykładzmianaprogramu,którąwprowadzonowceluaktywizacji
iusamodzielnieniauczniów,aktórafaktyczniejestnieprzyjemnymumocnieniemuprzedniegoesencjalizmu).Zdrugiejwidzimypustąznaczącą,któranietyleudaje
zmienianie,ilewyzwalazapałiżarliwośćspołeczną,adziękitemugromadzinauczycieliorazrodzicówwokółczegoś,czegouzgodnićsięnieda.Jedyne,cowytwarza,
topoczucie,żeuczestnicząoniwważnymogólnospołecznymprzedsięwzięciu.Wodniesieniudoedukacji„zmiana”stanowiwięcdokładnietakisamznakjak„dobro”
czy„Solidarność”.Jestnaładowanapolitycznie,alepozbawionazakresuitreści,ponieważtreścitejsprecyzowaćniemożna,azakresstajesięwówczasdowolny
inieweryfikowalny.Wtensposóbdoszłodoukształtowaniaświadomościnauczycieliuczestniczącychwzmianie,którejwrzeczywistościpoprostuniebyło27.