Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wątekkomercjalizacjioświaty,dotykającejmiędzyinnyminiepubliczneprzedszkolezakładanewramachdziałalnościgospodarczej,zostałpodjętyprzezJolantę
Sajderę.Autorkaopisujejejako„bizneszdzieckiemwtle”,wykazując,żeregulacjeprawneprowadządopowstawaniaplacówekoniejasnymcharakterze,
stanowiącychofertęedukacyjną,którajestrealizowanawformieprzedsiębiorstwpoddającychsiędziałaniomwolnegorynku.Analizamateriałuempirycznegoujawnia
obniżaniesięjakościopiekiprzedszkolnej,ryzykonadużyćiukrytydezintegrującywymiarreformy.
Tematwarunkówsocjalizacyjno-wychowawczychorganizowanychwszkole,astanowiącychkonteksttworzeniasiętożsamościdzieci,podjętyzostałwdrugiej
częściksiążki,zatytułowanejKudezintegracjidziecięcejtożsamości.OtwierająinspirowanypracamiMichelaFoucaultarozdziałKatarzynyGawlicz,któryzawiera
rodzajredefinicjigotowościszkolnejjakodyskursywniekonstruującejjednostkigotowedopodporządkowaniasię.Opierającsięnaterenowychobserwacjach
codziennychpraktykwprzedszkoluorazwnikliwejinterpretacjipodstawyprogramowejwychowaniaprzedszkolnego,AutorkaodkrywaprzedCzytelnikiemtajniki
edukacjiadaptacyjnej,będącej–jakargumentowałPauloFreire–przeciwieństwemintegracji,którawymagakrytycznejpostawywobecrzeczywistości.Egzekwowane
wpraktykachprzedszkolnychregułyfunkcjonowanianapoziomieciałaorazgospodarowaniaczasemiprzestrzeniąGawliczidentyfikujejakorodzaj„dobrego
tresowania”,prowadzącegodoukształtowaniaznormalizowanego,aprzeztozdezintegrowanegopodmiotu.
KrytycznyobrazszkolnychprocesówsocjalizacyjnychprzebiegającychwczasielekcjiprzedstawiaMarzennaNowicka.Wychodzącodsymbolicznejjużwpolskiej
popkulturzeSuperniani,Autorkapokazujekonsekwencjeokreślonychideologiisocjalizacyjnych,wktórychdzieckostajesięmateriałemdozewnętrznegourobienia
kosztemjegowewnętrznejspójnejtożsamości.Wswoimtekściestawiapytanie,nailewspółczesnaszkolnasocjalizacjajestspójnazeświatemżyciadzieckaimoże
stanowićpodstawębudowaniajegopodmiotowychkompetencjidoaktywnegouczestnictwawkulturzeorazartykułowaniaosobistychinteresówikreowaniazmian.
Wnioskizprzeprowadzonychbadańujawniajądezintegrującenauczycielskiekonceptualizacjepodstawowychkategoriizwiązanychzdzieckiem,wytwarzające
określonepraktykisocjalizacyjnewklasieszkolnej.
MariaSzczepska-Pustkowska,opierającsięnawybranychteoretycznychkoncepcjachtożsamości,zeszczególnymwyeksponowaniempracErikaEriksona,dokonuje
rekonstrukcjitożsamościowychskutkówszkołytransmisyjnej,bazującejnaprzekaziegotowychpublicznychznaczeńimarginalizacjiwiedzyosobistejuczniaorazjego
pytańnatematpoznawanegoświata.Szkoła–jakokreślatoAutorka–petryfikujewtensposóbtożsamośćdzieckawgranicachwiedzyuznanejzajedynąpoprawną,
oferującgotowe,zunifikowanescenariusze„dobregomyśleniaiżycia”.
WkolejnymrozdzialeLucynaKopciewiczanalizujezabiegistereotypizującepodejmowaneprzezszkołęwobecnajmłodszychuczniów.Zabiegitepolegają
nakonstruowaniuzarównosztywnozdefiniowanejpłcikulturowej,jakihoryzontuosiągnięćszkolnych.Interesującymwątkiemsąrelacjemiędzystereotypem
genderowymaedukacjąmatematyczną,powszechniepostrzeganąjakoniedyskursywnaiwolnaodideologizacji.Interpretacjadanychempirycznychniepozostawia
wątpliwości:wczesnaedukacja(równieżmatematyczna)dezintegrujetożsamośćjednostek(takuczniów,jakiichnauczycielek),wdrażającjedowypełniania
określonych,opresyjnychschematówbiograficznych.
Wkolejnym,niecoprowokacyjnym,tekścieWojciechSiegieńodnosipublicznenarracjenatematdzieciiichtożsamościdokategoriinienawiści,widzącwniej
naturalnypopęd,któryuleganaiwnym„zaczarowaniom”wdyskursachpodejmowanychpodczasdebatnatematdzieciństwaorazwnauczycielskichkonceptualizacjach
uczniówiichfunkcjonowania.Uprzedmiotowionewtensposóbdziecisąpedagogiczniekonstruowanezgodniezpotocznymioczekiwaniamiiwyobrażeniami,
poddawaneobróbce,byniezawieść„magicznych”,infantylizującychnadzieinadzieci,którymprzemocinienawiśćsąobce,alektórechętniepoddadząsię„dobrej
przemocy”rodzicielskiej.
KorespondującyztymwątekpodejmujeMałgorzataCackowska,pokazujączmasowanedziałaniapodejmowanewsferzekontaktudzieckazksiążką,apolegające
nawprowadzaniudzieciwkulturękiczu,dekonstruowaniuichpotencjałuodbiorcyiszufladkowaniuwrażliwościestetycznej.Wtensposóbksiążka–elementkultury
zawszetraktowanyzrespektemjakoczynnikwysocewartościowegowprowadzaniawtękulturę–jawisięjakoniosącaryzykoopresji,którawynikazfinansowych
interesówrealizowanychkosztemnajmłodszychczytelników.
Wtrzeciejczęścininiejszegotomuzebranotekstydotycząceprzedewszystkimdezintegracjiwiedzyuczniównastępującejwszkoleodcinającejsięodrzeczywistości
pozaszkolnejorazpozaszkolnychdoświadczeńdzieciiichstrategiimyślenia.CzęśćtęotwierarozdziałJolantyKruk.Jestondobrzeumocowanąteoretycznie
propozycjąwyjściazedukacjąpozamuryszkołyiwpisaniatejedukacjiwszersześrodowiskojakomiejscepotencjalnieowocnycheksploracji.Kluczowadlatakiej
orientacjikategoriaotoczenia,wskazującanapodstawowywymiarintegrującydzieckozeświatem,wjakimonożyje,pozwaladookreślićideępedagogiiniszyiukazać
jejświadomywpływnaideęedukacyjnegośrodowiskadzieckajakoszansęnaemancypacjędoświadczeń.
WkolejnymrozdzialeMałgorzataŻytko,analizującszkolnąedukacjęjęzykowąwklasachpoczątkowych,kreśliniepokojącyobrazlekcjijakozdarzenia
antykomunikacyjnego,wktórymudziałdziecijestpozorny,zubożonyprzezformalnezabieginauczyciela,zredukowanyniemaldonieobecności.
Szkolnakomunikacjaznauczycielem,uruchamianaipodtrzymywanawedługtakzwanychwzorówpoprawnychmetodycznie,wżadensposóbnieodpowiada
naturalnymstrategiomkonwersacjiiporozumiewaniasię,czyniącedukacjęzinstytucjonalizowanąobcymświatem,oderwanymodrzeczywistościpozaszkolnej.
AgnieszkaNowak-Łojewskapoświęcaswójrozdziałwiedzyspołecznejuczniów,określającjejopracowywanienalekcjachjakowsteczne,deformująceiinfantylne.
Wynikiprzeprowadzonychprzezniąbadańujawniająprzemilczanywpolskiejpedagogicewczesnoszkolnejtemat,ukazującwstrząsającyobrazdezintegracji
dziecięcegomyśleniaozdarzeniachizjawiskachspołecznychpowodowanejprzeznieprofesjonalnedziałania„kształcące”.AutorkaniepozostawiaCzytelnikabez
wskazaniamożliwościwyjściaztejsytuacji,kreślącpodkoniecrozdziałukierunkiniezbędnychzmian.
Dwakolejnetekstydotycząwczesnejedukacjimatematycznej.Ichwagaiaktualnośćsątymwiększe,żewporównaniachmiędzynarodowychpolscyuczniowieklas
początkowychlokująsięwtymzakresiezarówieśnikamizEuropy.AlinaKalinowskarekonstruujedwawymiarydezintegracjiwczesnoszkolnychpojęć
matematycznych–poznawczyikulturowy.Wczesnaedukacjarealizowanawmodelu,zjakimmamypowszechniedoczynieniawpolskichszkołach,stajesięźródłem
wewnętrznegorozbiciamatematycznejwiedzy,jejatomizacjiiusztywnieniaoraz–conajbardziejniepokojące–eliminujeelementarnąświadomośćregułirelacji
międzyliczbami.Wefekcietakzwanaszkolnamatematyka,mającazastosowaniewyłączniewklasie,prowadzidotego,żeznacznaczęśćspołeczeństwabierze
ograniczonyudziałwkulturze,nieuchronnieprzecieżwpisanejwmatematykę.
RównieżMirosławDąbrowski–przywołującniektóredanezprowadzonychprzezkilkalatnabardzodużychpróbachbadańdotyczącychkompetencji
matematycznychtrzecioklasistówiwychodzączzałożenia,żewprocesiematematycznegokształceniadziecinajistotniejszejestrelacyjnerozumieniematematyki
–dowodzijednoznacznie,żetradycjanauczaniamatematykiwpolskiejszkoleopartajestnamechanicznym,bezrozumnymstosowaniutechnikobliczeniowych.Polscy
najmłodsiuczniowiesocjalizowanisądomatematyki,którapoleganautrwalaniutechnikdziałaniabezpojmowaniaichsensuiużyteczności.
Ostatni(conieznaczy,żemniejważny)dojmującyproblemwczesnejedukacjiporuszaDorotaSobierańska,przywołującdanenatematpoznawaniaświataprzyrody
wklasachnajmłodszych.Toanalizytymciekawsze,żerównieżwobszarzewiedzyprzyrodniczejpolscytrzecioklasiściwypadająnajsłabiejwEuropie.Jakdowodzi
Autorka,szkołazamiastwspieraćikontynuowaćnaturalneprocesyuczeniasięootoczeniuprzyrodniczym,integrującwiedzędzieckazgromadzonąwtokubogatych
pozaszkolnychdoświadczeń,fragmentaryzujeją,odrywaodpozaszkolnychsytuacjiibanalizuje,przekształcającwchaotycznąmozaikęnazwimechanicznie
powtarzanychformuł.
Edukacjawczesnoszkolnaokazujesiępalącymproblemem.Jejsłabościamiprzestająbyćjałowość,wybiórczaniewydolność,nietrafnośćkompetencyjnaczy
nadmiernaformalizacjametodyczna,astajesięfakt,żeszkodzionauczniomwzakresieichpoznawczego,społecznego,emocjonalnegoikulturowegofunkcjonowania.
Uświadomieniesobiejejograniczeńjestpierwszymkrokiemnadrodzemożliwejzmiany.
