Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
2.Astronomiasferyczna
Rys.2.13.Ekliptyka,pozornadrogaSłońcananiebie,wykreślonawukładzierównikowymprzypominasinusoidę.
Przechodziprzez13gwiazdozbiorów.Większośćznichnosinazwyzwierząt,dlategookreślasięjewspólnymmianem
zodiaku(zgreckiegoζῳδι!κόςκύκλος,czylidosłownienkrągzwierzątek”).Astrologowiedzieląekliptykęna12rów-
nychznaków,po300każdy(Wężownikaignorują).Skutkiemprecesjiukładuwspółrzędnychastrologiczneznakinie
pokrywająsięjużzgwiazdozbioramiotychsamychnazwach.Równieżrozmiarygwiazdozbiorówsąróżne
Wp.2.14pokażemy,jakprzekształcićczasgwiaz-
dowynazwykły.
Jeślipotrzebnajestwiększadokładność,mu-
simyuwzględnićpoprawkęnaugięcieświatła
wziemskiejatmosferze(zob.p.2.9).Wtymcelu
wewzorze(2.20)podapodstawiamyniewielką
ujemnąwartość,zwanąrefrakcjąhoryzontalną,
wynoszącąok.-34!.
WschodyizachodySłońcapodawanewroczni-
kachodnosząsiędomomentów,gdygórnakrawędź
tarczysłonecznejstykasięzhoryzontem.Abyje
obliczyć,musimywięcdodatkowouwzględnićpro-
mieńtarczySłońca(16!),czylia=-34!-16!=-50!.
TosamodotyczyKsiężyca.Jednakjegood-
ległośćodZiemizmieniasiętakznacznie,żenie
możnaużyćjednejstałejwartościśrednicyjego
tarczy.Zakażdymrazemtrzebająosobnoobli-
czyć.Cowięcej,Księżycjesttakblisko,żejego
pozycjawśródgwiazdzależyodmiejscanaZie-
mi,zktóregogoobserwujemy.Wobectegolicząc
momentywschodówizachodówKsiężyca,przyj-
mujemya=-34!-s+π,gdziesoznaczapromień
jegotarczy(średnio15,5!),zaśπtojegoparalaksa
(średnio57!).Pojęcieparalaksybędziewyjaśnione
wp.2.9.
Obliczaniemomentówwschodówizachodów
Słońca,planet,azwłaszczaKsiężyca,bardzokom-
plikujeichzmiennapozycjananiebie.Radzimy
sobieztymnp.zapomocąmetodykolejnychprzy-
bliżeń.Najpierwobliczamyprzybliżonemomenty,
używającwspółrzędnych,podanychnp.napołu-
dniedanegodnia.Następnieinterpolujemywspół-
rzędnenaobliczonyprzybliżonymomentipo-
wtarzamyrachunki,przyjmująctymrazemnowe
współrzędne.Naogółotrzymujesięwtensposób
całkiemdokładnewyniki.Jeślipotrzebnajestjesz-
czewiększaprecyzja,powtarzamyprocedurę.
2.7
.Układekliptyczny
Ekliptykatokołowielkiezataczanenasferzenie-
bieskiejprzezSłońcewjegoruchurocznym-od-
bicieorbityZiemi.Płaszczyznaekliptykistanowi
płaszczyznępodstawowąwkolejnymważnym
układziewspółrzędnych,układzieekliptycznym.
Przydatnyjestgłówniedookreślaniapozycjipla-
netiinnychciałUkładuSłonecznego.
WiosnąSłońceprzecinarównikiprzesuwasię
zpołudniowejpółkuliniebanapółnocną(rys.2.13).
Tenważnymomentnazywamyrównonocąwio-
senną,apunktnaniebie,wktórymznajdujesię
wtedySłońce,toznanynamjużpunktrównono-
cywiosennej,czylipunktBarana.Przeciwległy
mupunkt,wktórymSłońceprzechodzizpółnocy
napołudnie,topunktrównonocyjesiennej(punkt
Rys.2.14.Współrzędneekliptycznegeocentryczne(λ,β)
iheliocentryczne(λ!,β!)sąjednakowetylkodlaobiektów
bardzoodległych.Współrzędnegeocentrycznezależą
równieżodpołożeniaZieminaorbicie
