Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przedewszystkimwyrażasięowoznaczeniezasadyetycznej,
pojmowanejjakonormauczciwościiswoistego„dogmatu”
wierności.Dlatego,wjakimśstopniu,Najednąkartęmodeluje
dramatLeonaiAnielki,aczkolwiekumieszczajewinnych
okolicznościachiokreślainnymimotywacjami.
WautocharakterystycePłoszowskiegomożnatakżedostrzecowo
piętno„ginącejklasy”(„przeżytejrasy”–wedługsłów
Józwowicza),będąceefektemdziedziczenia,konserwatyzmu
ibierności.Stella,zeswojąnaiwnościąuczuciową,bezsilnością
wobectoczącychsiępozaniąintryg,powtarzanietylkoschemat
Hani,leczrównieżdostarczaniektórychrysówbohaterceBez
dogmatu.
Najednąkartębyłojeszczeutworem„pogranicza”.Sienkiewicz
niebyłwówczaspewienswegowyboruideologicznego
iartystycznego.Jakopisarzbyłciąglezwolennikiem„metody
realnej”irealizmu„iluzyjnego”,opierającegosięnazasadach
prawdopodobieństwa[28],korzystającegozwypróbowanychform
komunikatywnościśrodkówjęzykowych,azarazemwrażliwego
naróżnesposobystylizacji.Sienkiewiczbyłprzytymmistrzem
autoaluzjiitransponowaniawobrębdziełpóźniejszychuprzednio
„wypróbowanych”formisytuacjiliterackich.Pisarznie
zaniedbywałnawetpomysłówzwczesnejliteraturytendencyjnej
(np.HumoresekztekiWorszyłły),aichpogłosyznajdąsiępóźniej
wBezdogmatu,główniezaśwRodziniePołanieckich.
IV.„BEZDOGMATU”
NAWSPÓŁCZESNYMTLE
Zporównaniawcześniejszych–pisanychjeszczeprzed
Trylogią–opiniipisarzaoludziachwielkichprzestrzeni
historycznychi„skarlałej”współczesnościzjegosądamizokresu
powstawaniaBezdogmatuwynika,żenastąpiłtymrazemproces
odwrotny.Zmęczeniewywołanewysiłkiemwłożonymwtworzenie
powieści„dlapokrzepieniaserc”połączyłosięzprzekonaniem,
żesąkwestiepalące,którewymagająpowrotudospraw
wnajwyższymstopniuaktualnych.Byćmożenadecyzjępisarza
wpłynęłytakżejegolicznezagranicznewojażeorazzetknięciesię
