Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Analizabłędówpomiarowych
1.2.1.Rodzajeiźródłabłędówpomiarowych
Wynikpomiaruniepowinienbyćuznawanyzaabsolutną,prawdziwąwartośćmierzonej
wielkości.Wpływnatomawieleczynników,poczynającoddokładnościprzyrządówpomia-
rowych,kończącnawłaściwościachmaterii.Możemyjedyniezlepsząlubgorsządokładnoś-
ciąoszacowaćwartośćinteresującejnaswielkościfizycznej.Błąd(niepewność)tegoosza-
cowanianazywaćbędziemybłędempomiarowym(niepewnościąpomiarową).Zewzględuna
źródłobłędydzielisięna:
.systematyczne,
.przypadkowe.
Błędysystematycznewpływajązawszewtensamsposóbnawynikipomiarówwykona-
nychwtymsamymukładziepomiarowym.Ichzasadniczymźródłemjestaparaturapomia-
rowa,wtymjejdokładnośćlubklasa(określanajakominimalnaróżnicadwóchwartości
mierzonejcechyobserwowalnaprzywykorzystaniudanejaparatury,naprzykładwartość
najmniejszejdziałkiskaliaparatulubminimalnawartośćwskazańwyświetlacza),błądwska-
zańprzyrząduspowodowanyjegouszkodzeniemlubniewłaściwymwykonaniem,błądwyni-
kającyzniewłaściwegoużytkowaniaaparatury(naprzykładniewłaściweustawienie,nieod-
powiedniewarunkiwilgotności,temperaturyotoczenia),wreszcieniewłaściwametodyka
pomiarów(naprzykładpomiarabsorpcjiświatłaprzezroztwórznajdującysięwkuwecie,
bezwzięciapoprawkinawłaściwościoptycznemateriału,zktóregozostaławykonana).
Wpływbłędówsystematycznychnaostatecznywynikpomiarudajesięwyeliminowaćlub
przynajmniejznaczącozmniejszyć,oczywiściepodwarunkiem,żeeksperymentatorzdaje
sobiesprawęzfaktuiprzyczynypopełnianegobłędu.
Błędyprzypadkowepowstająnaskutekprzyczynniezależnychodjakościaparaturyani
osobyeksperymentatora.Ichistnienieujawniasiędopieropowykonaniuseriipomiarówtej
samejwielkości.Ichprzyczynąsąnaogółwłaściwościbadanegoprzedmiotu(np.wahania
średnicywzdłużdługościprzedmiotu,nierównomiernyrozkładsubstancjirozpuszczonej
wrozpuszczalniku)lubteżprzyczynyzewnętrzneniemożliwedowyeliminowaniazuwagina
ichstochastycznycharakter(spadkinapięciawsiecienergetycznej,zmianyciśnieniawody
wsieciwodociągowej,ruchpowietrza,zmiananasłonecznienia).Niepewnościprzypadko-
wychniedasięwyeliminować,stądnależytakzaprojektowaćprocedurępomiarową,byzmi-
nimalizowaćichwpływnakońcowywynik.Ciągdalszyrozważańdotyczyćbędzietego
rodzajubłędów.
Zuwaginasposóbprzedstawieniabłędypomiarowedzielisięnabezwzględne,gdy
odchyleniewynikupomiaruodwartościrzeczywistejwyrażonejestwtakichsamychjedno-
stkachjakwielkośćmierzona,orazwzględne,gdyniepewnośćpomiarowawyrażonajestjako
ułameklubprocentwartościmierzonej,naprzykładdługośćprętazbrojeniowegowyzna-
czonajako1,00mzdokładnościądo1,0cm=0,01m(niepewnośćbezwzględna),czyli1%
(niepewnośćwzględna).Należypodkreślić,żewynikpomiaruprzedstawionybezpo-
daniawartościbłędupomiarowegoorazjednostkimiaryjestbezwartościowy.
1.2.2.Określanieniepewnościpomiarowej
Pomiarywielkościfizycznychmożnapodzielićnapomiarybezpośrednie(pomiarymasy,
długości,oporuelektrycznego),kiedywartośćdanejwielkościokreślamyzapomocą
przyrządu,którymierzytęwłaśniewielkość,orazpośrednie,kiedywartośćdanejwielkości
20
