Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
SekcjaA–Wprowadzeniewgłównezagadnienia
Hamowanieboczne
iefektzbiorowy
Wrozwojuwystępująszczególnetypyindukowania,wktórych
pojedynczekomórkizachowująsięodmiennieniżpopulacjakomórek.
Jednymztakichtypówjesthamowanieboczne(inhibicjaboczna).
Whamowaniubocznymdziękiprzypadkowymfluktuacjomstężenia
wszechobecnegosygnałublokującegoróżnicowanie,rozproszonego
pomiędzykomórkami,wewnątrzgrupyrównowartościowych
niezróżnicowanychkomórekpowstająkomórkizróżnicowane,
zgodniezprzestrzennieregularnymwzorem.Wprzypadku
występowaniaefektuzbiorowegopopulacjekomórekmogązmienić
swójzbiorowylosprzezsekrecjęodpowiedniegosygnału
indukcyjnegowtakiejilości,żeosiągakrytycznypoziomstężenia,zaś
komórkiizolowanepodążająinnymszlakiemrozwojowym,ponieważ
wrozproszeniuniemogąwytwarzaćsygnałówwdostatecznejilości,
abyzmienićswojeprzeznaczenie.
TematypokrewnePrzeznaczenieiukierunkowanie
komórki(A2)
Rozwójmozaikowyiregulacyjny(A4)
Utrzymywanie
zróżnicowania(A5)
Jakróżnicująsię
Wyspecjalizowanewłaściwościróżnychtypówkomórekzależąod
komórki
rodzajówbiałek,którewchodząwskładichciał.Procesróżnicowania
musizatemobejmowaćsyntezyróżnychrodzajówbiałekwróżnych
komórkach.Wyjątkowoprocesróżnicowaniamożepolegaćnareorga-
nizacjiDNA,cowystępujewróżnicowaniusiębiałychkrwinekwytwa-
rzającychróżneprzeciwciała(tematC1).Trzebajednakpodkreślić,że
większośćkomórekorganizmuzawieratakisamDNA,aróżnerodzaje
białekpowstająwwynikuselektywnejekspresjialboaktywacjiokreślo-
nychproduktówgenów.Syntezabiałkaczynnościowegozależyodserii
procesów,obejmującychdojrzewanie(składanie)RNA,syntezębiałka
ijegopotranslacyjnemodyfikacje(tematC1).Wszystkieteprocesysą
regulowane,aróżnicowanierozpoczynasięzazwyczajodaktywacji
określonejcząsteczkiregulatorowej,takiejjakczynniktranskrypcyjny.
Największezainteresowaniebiologówrozwojubudziproblem,wjaki
sposóbcząsteczkiregulatorowesąkontrolowaneijaktosięzgadza
zkoncepcjąukierunkowaniarozwojowego,cojestomawianewtemacie
A2.Wydajesię,żesądwiestrategieukierunkowaniarozwojowego
odpowiedzialnezainicjowanieseriiprocesów,wwynikuktórychzacho-
dziróżnicowaniekomórkowe.Jednąznichjestdziedziczeniedetermi-
nantówcytoplazmatycznych,adrugą—odbieranieprzezkomórkęze-
wnętrznychsygnałówindukcyjnych.Obietestrategiedalejomówiono
bardziejszczegółowo.
Determinanty
cytoplazma-
tyczne
Komórkadzielącsięmożewytwarzaćdwiekomórkipotomne,które
zostająukierunkowanenadwaróżneszlakirozwojowe,nawetjeżelinie
docierajądonichsygnałyzewnętrzne.Najlepszyprzykładtakiejmożli-
wościstanowiąkomórkimacierzyste(komórkipienne,ang.stemcells).
Komórkamacierzystawwynikukażdegopodziałutworzyjednąkomór-
kęukierunkowanądoróżnicowaniasięidrugą,którazastępujekomórkę
wyjściową(stajesięzapasowąkomórkąmacierzystą).Takistereotypowy
