Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uczeniesięikształcenie
1.3.Sprawczość
iwspólnotowośćucznia
Wpsychologiispołecznejpojawiłasiękoncepcja
WielkiejDwójkicechspostrzeganiaspołeczne-
go,rozumieniainnychludziisamychsiebie,
mogącawesprzećtypologięuczeniasię.Wielka
Dwójkatosprawczośćiwspólnotowość,potwier-
dzonasetkamibadańdokonywanychwwielu
krajach(AbeleiWojciszke,2018).
Człowieksprawczy
Sprawczość,wedługświatowegopionierastu-
diównadWielkąDwójką,BogdanaWojciszke
zUniwersytetuSWPS,jestorientacjąnaskutecz-
newykonaniezadańuznanychzawłasne.Wyraża
siękoncentracją,samokontrolą,pewnościąsiebie
iniezależnością.Jestpodstawąwysokiejsamo-
ocenyczłowieka(Wojciszke,2010).
Badaniasprawczościprowadzonozapomocą
kwestionariuszasamoopisu,wktórymzebrano
nazwyumiejętnościipostawuznanychzacha-
rakterystycznedlatejcechy.Wymienimyjetu
wedługpokrewieństwaznaczeń,wprowadzając
domyślnyporządekprzyczynowy,coznaczy,że
kolejnewłaściwościopierająsięwpewnymstop-
niunapoprzednich:pomysłowy,ambitny,zdecy-
dowany,konsekwentny,osilnejwoli,aktywny,
energiczny,przebojowy,przedsiębiorczy,spraw-
ny,zaradny,skuteczny,przekonujący,pewny
siebie,oskłonnościachprzywódczych(tamże).
Wtymwykaziedominująprzymiotnikiokreś-
lającewysokąjakośćdziałaniajednostki,jejnie-
zależnośćorazwpływnaotoczenie.Tosugeruje
związekzmodelamibetaideltauczeniasię,
aleniezbytsilny,bouwarukowanyśrodowiskiem
iwyposażeniemgenetycznymucznia.Sporowie-
myosprawczościstudentówipersoneluzakła-
dówpracy,alebadanianadsprawczościądzieci
imłodzieżysądopierowzarodku.Uzasadnio-
najesthipotezaoprzewadzetejcechywśród
chłopców.
Człowiekwspólnotowy
Wspólnotowośćjestorientacjąnarelacjespo-
łeczne.Wyrażasięotwartościąnakontakty
zotoczeniem,uczeniemsięodinnych,przestrze-
ganiemnormgrupowychorazskłonnościądore-
fleksjimoralnejwstosunkudosiebieiinnych
(tamże).Otouporządkowanyzbiórokreśleń
umiejętnościipostawwspólnotowychwedług
kwestionariuszasamoopisuWielkiejDwójki:wra-
żliwynainnych,rozumiejącyinnych,doceniają-
cyinnych,koleżeński,skłonnydokompromisu,
przyjazny,życzliwy,wyrozumiały,współczujący,
wybaczający,uczynny,wspierającyinnych,po-
mocny,opiekuńczy,poświęcającysiędlainnych
(tamże).
Wtymwykazietakżemamysilnyakcent
emocjonalny,aleuczuciasątuadresowanenie
dosiebie,leczdoinnychosób.Towprowadzaza-
leżnośćodopiniiotoczeniaiskłonnośćdonieko-
rzystnychporównań,awrezultacie–niepewność
sukcesu.Modelealfaigammamająwięcejtych
cechoddwupozostałych,alepotrzebnesądalsze
badaniategozwiązku.Wewspólnotowościpraw-
dopodobnajestprzewagadziewczątnadchłop-
cami,aledotyczytogłówniemodelualfa.
Gdysprawczośćiwspólnotowośćuczniasą
bliskierównowagi,jaktosiędziejenajczęściej,
uczeńjestwstanieregulowaćswojąedukację
wedługwłasnychpotrzebiwedługsytuacji.Gdy
jednaztychcechsilniegóruje,stajesięniepoha-
mowana,bobrakjejwewnętrznejprzeciwwagi
(tamże).
Sprawczośćniepohamowanajestbezwzględ-
nąkoncentracjąnasobie,ignorowaniempotrzeb
innychludzi,nieustannądominacjąnadotocze-
niemspołecznymizwalczaniemjegooporu.
Uczeńniepohamowaniesprawczywłasnedzia-
łaniauważazanajważniejszeiniepozwala,by
ktokolwiekmuprzeszkadzał.Zwykleniemakło-
potówzpozycjąwzespole,bojegopewność
siebiestanowioparciedlasłabszych.Hartmoże
wynieśćzdomuosurowychzasadachlubnie-
dostatkumaterialnym,alemożeonteżbyćjego
osobistymdorobkiem.
Wpierwszychkontaktachznauczycielemta-
kiuczeńlubuczennicawyróżniasiędojrzałością.
Maswojeceleioczekuje,żestosunkidadząsię
ułożyć.Potemczęstoprzechodzidoopozycji,ale
zawszewpogotowiu,byprzezwspółpracęugrać
coścennegodlasiebie.Uczniowieniepohamowa-
niesprawczysąsilnipsychicznie,alenieprzysto-
sowanidoszkołyjednolitej.Programszkolnyjest
dlanichzbytobszernyizamałoelastyczny.Gdy
pozwolimyim,choćbyczęściowo,natenprogram
28[[[
