Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Przekład—dialogkultur—kulturybliskie
Autordeklaruje,żeprzeprowadziłnatentematszerokiestudia,
flabypokiarmośnozaujaleurópskestanovisko”(flby,jeślitylkoto
możliwe,zająćstanowiskoogólnoeuropejskie”)32.
SformułowanaprzezKollśraideawzajemnościsłowiańskiejmiała
zatemstanowićformędialogukulturwyłączniesłowiańskich,przy
czymautorniewszystkieliteratury(kultury)traktowałjednakowo,
wyróżniającczechosłowacką,polską,rosyjskąiiliryjską.Wefekcie
koncepcjatastałasiępodłożempanslawizmu,anastępniepanrusizmu,
któryspowodowałznacznąizolacjękulturinarodówsłowiańskichod
kulturinarodówzachodnioeuropejskich.Odpowiedziąnawzajemność
wwersjipanslawistycznejmiałabyćwzajemnośćaustro-słowiańska,
austroslawizm,którejrównieżnieudałosięzrealizować.Oczywiście,
historyczneokoliczności,wjakichKollśrformułowałzałożeniawza-
jemnościsłowiańskiej,uzasadniająpostulowanewnioskijejrealizacji.
Choćpostulatytenieidąwparzezdzisiejsząkoncepcjąnieograniczo-
negodialogukultur,tosamaideawzajemnościjakowymianymiędzy
poszczególnymikulturaminarodowymipozostajewzgodziezideą
dialogukultur.
Wokresiepowojennymnajwybitniejszymkontynuatoremtradycji
dialogicznejbyłEmmanuelLévinas(1906—1995),filozofurodzony
wKownie,którywlatachmiędzywojennychwyemigrowałznowo
powstałegopaństwalitewskiegodoFrancji.Lévinasodwoływałsiędo
myślidialogicznejRosenzweigaidofenomenologii,ceniłPlatona,na-
tomiastdialogisokratejskiepoddałkrytyce,wskazując,żedefactonie
sąoneotwarciemsięnaInnego33.Lévinaspodkreślałetycznywymiar
relacjimiędzyludzkich,pisałoodpowiedzialnościzaInnego,byłorę-
downikiemprawadoróżnicy.Uważał,żedialogtoumiejętnośćżycia
dlaprzyszłościidlainnych,sposóbnaprzełamanieprzezjednostkę
egotycznejmonologiczności,gdyżopodmiotowościjednostkimożna
32
J.KollAr:Oliterárnejvzájomnostił,s.110.Wersjapolska:J.KollAr:Oli-
terackiejwzajemnościł,s.6.
33
Wtymkontekścieciekawejestspostrzeżenie,żedialogiwrozumieniusta-
rożytnychzperspektywyfilozofiidialogusąabsolutnieniedialogiczne:wujęciu
PlatonaiArystotelesadialogtoabstrakcyjny,oderwanyodżyciaflproduktpra-
cowninaukowej”.NadtowmyśliPlatonachodziorozmowęduszysamejzsobą,
zatemjesttokoncepcjanastawionasubiektywistycznie,natomiastsokratejska
metodaprzekonywaniarozmówcydoswoichracjiprzezudowadnianiemuabsur-
dalnościjegopoglądówwistocierzeczyniemanicwspólnegozpostulowanym
dziśdialogiempartnerskim.Dialogsokratejskiwzasadziesprowadzałsiędo
rozmowy,wktórejJaprzypieradomuruTy,byłwięcformąmyślowo-werbalne-
gopojedynku,wktórymjednastronadążyładoosiągnięciaprzewaginaddrugą
stroną,skolonizowaniajej.Zob.U.Kusio:Dialogwkomunikacjimiędzykulturowej.
Ideałyarzeczywistość.Lublin2011,s.145.
