Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Przekład—dialogkultur—kulturybliskie
sięwokółimienia.Własnymimieniemjestemprzyzywanyizara-
zemwzywanydoodzewu.PrzemawiadomnienajpierwBóg,aja
muodpowiadam.Nazwanymogęsamnazywaćświat36.
Odrębnąwtymzakresiekoncepcjęprzedstawiłrosyjskiliteratu-
roznawcaMichaiłBachtin(1895—1975).Winterpretacjachpowieści
DostojewskiegoiRabelais’go37Bachtinpodjąłpróbęsformułowania
filozofiidialoguściślezwiązanejzfilozofiąsłowa,będącejjednocześ-
niepropozycjąfilozofiiczłowiekairzeczywistości.Budującfilozofię
dialogu,Bachtinuznawał,że
Dialogowajestnaturaświadomości,dialogowanaturasamegożycia
ludzkiego[ł].Życiezeswejnaturyjestdialogowe.Żyć—znaczy
uczestniczyćwdialogu:zapytywać,wysłuchiwać,odpowiadać,
zgadzaćsięitp.Wdialogutymczłowiekuczestniczywsposób
całkowityicałymswoimżyciem:oczami,ustami,rękami,duszą,
duchem,całymciałem,czynami.Wkładacałegosiebiewsłowoito
słowowchodziwdialogowątkankęludzkiegożycia,wświatowe
sympozjum[ł].Wszelkamyślikażdeżyciewlewająsiędonie-
kończącegosiędialogu38.
Zperspektywyczłowieka
istnieć—toznaczydialogowoobcowaćzkimś.Zkońcemdialogu
kończysięwszystko.Dlategodialogwłaściwieniepowinieninie
możesięskończyć39.
Bachtindostrzegł,żedwaflsłowa”,dwiewypowiedziwchodzą
zsobąwszczególnestosunkiznaczeniowe,costanowiistotędialogu.
Abytonastąpiło,musidojśćdotransformacjiwypowiedziwświato-
poglądy,flpunktywidzenia”,flgłosysocjalne”,czylimusząonestaćsię
wypowiedziamijakiegośpodmiotu,comożenastąpićwliteraturze,
kiedystająsięwypowiedziamipostaci—indywidualnychpodmiotów
36
B.Baran:Przedmowa.W:Filozofiadialoguł,s.13.
37
Zob.M.Bachtin:ProblemypoetykiDostojewskiego.Tłum.N.Modzelewska.
Warszawa1970;M.Bachtin:TwórczośćFranciszkaRabelais!goaludowakulturaśre-
dniowieczairenesansu.Tłum.A.iA.Goreniowie.Kraków1975.
38
M.Bachtin:WsprawieprzeróbkiksiążkioDostojewskim.Tłum.E.Kasperski.
Cyt.za:E.Kasperski:Bachtinijegoidee.W:Bachtin.Dialog—język—literatura.
Red.E.CzaplejewicziE.Kasperski.Warszawa1983,s.17—18.
39
M.Bachtin[Dialogjakocentrumświataartystycznego].W:Idem:Problemy
poetykiDostojewskiegoł,s.380—403[fragmenty].Cyt.za:Bachtin.Dialog—język
—literaturał,s.355.
