Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dialogkultur—próbadefinicji
31
inspiracjiwcałejksiążce,próżnojednakszukaćnazwiskdialogistów.
Jedynymdialogistą,doktóregoprzemyśleńodwołująsięwspółautorzy
tomu,jestMichaiłBachtin.Opierającsięnajegokoncepcji,Eugeniusz
Czaplejewiczzaproponowałkoncepcjępragmatycznejteoriidialogudo
wykorzystaniawdialogowejteoriiutworuliterackiego.Wtymujęciu
dialogtworzyjednąznajważniejszychwięzimiędzyludzkichoraz
stanowipodstawowymechanizmspołecznegofunkcjonowaniakultury
imyśliludzkiej47.Dialogjakodynamicznezjawiskoczasoprzestrzenne
przejawiasięwtekścieiprzeztekst,alenieograniczasięwyłączniedo
tekstu:jestniezwyklezłożonym,wielowymiarowym,zakotwiczonym
społeczniezjawiskiem,któremożnabadaćpodróżnymkątemina
różnychpoziomach.Minimalnywarunekdialogustanowiflzderzenie
dwóchstron”,aleflTakieczyinnenazwaniestronuczestniczących
wdialoguzależyjedynieodpoziomurozpatrywanychzjawisk—od
tego,jakimpiętremkonsytuacjisięzajmujemyijakiaspektzagad-
nienianasinteresuje”48.Stronamidialogubowiemniemusząbyć
wyłącznieosoby,mogąnimibyćpodmiotyczyflideologicznepunkty
widzenia”49.Dialogjestdziełemwspólnymuczestniczącychwnim
podmiotów,którychmożebyćwięcejniżdwa,przyczymInnybiorący
udziałwdialogumożebyć:
—aktywnymrozmówcąlubwspółrozmówcą,
—świadkiem,któryjednakwpływanaprzebiegdialogu,
—flinstancją”,fizycznienieobecną,alestanowiącąautorytetdlajednej
zdwóchpodstawowychstrondialogu,
—uprzedniminformatorem—dostarczycieleminformacjiwykorzy-
stywanejwrozmowie,
—fltymtrzecim”,czyliodbiorcądialogu50.
Dialogskładasięzreplik,aleniestanowiąonejednostekdialo-
gu,leczjedyniejegoelementy.Jednostkamidialogujakoprocesusą
bowiemokreślonefazy,stanowiąceodcinekowyraźnychsygnałach
granic51.
WnawiązaniudoBachtinakoncepcjisłowadialogicznegoido
Czaplejewiczapragmatycznejkoncepcjidialogunapoczątkulatosiem-
dziesiątychRochSulimasformułowałwłasnespostrzeżenianatemat
dialogujakozjawiskakultury,zawierającjewksiążceLiteraturaadialog
kultur.Konstatujetam,iżflPrzesłankąwszelkiegodialogujestróżni-
47
Zob.E.Czaplejewicz:Wprowadzeniedopragmatycznejteoriidialogu.W:Dialog
wliteraturzeł,s.5.
48
49
50
51
Ibidem,s.28.
Ibidem.
Zob.ibidem,s.31.
Zob.ibidem,s.41.
