Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
waniestymulacjiśrodowiskowej,odpowiadającejpredyspozycjompoznawczym
iemocjonalnymdoaktywnościwybranegorodzaju.
Zbadańnadznaczeniemstymulacjisensorycznejwewczesnychetapach
rozwojuwiadomo,jakajestrolaposzczególnychkategoriibodźcówdlaprawi-
dłowegorozwojuorganówzmysłowych(D.O.Hebb,1969).Wbardziejzłożo-
nychmodelach,dotyczącychrozwojuposzczególnychfunkcji,zwracasięuwagę
nafakt(M.H.Bornstein,1989),żewrozwojuistniejąokresysensytywnesąto
momenty,kiedyorganizmipsychikasąszczególniepodatnenaoddziaływania
wyróżnionychkategoriibodźców,kiedyobecnośćstymulacjijestwręcznie-
zbędnymwarunkiempomyślnegorozwoju.Niedokładniewiadomo,jakjest
wprzypadkuzdolności,kiedydlanichprzypadająokresysensytywne.Jeżeli
poszerzyćznaczenietegopojęciaiodnieśćjedoinnychfazrozwojuzdolności,
możnadojśćdonastępującegoprzypuszczenia:możliwośćfunkcjonowania
wśrodowiskubogatymsensorycznie,zróżnicowanymnawielesposobówsty-
mulujeaktywnośćmałegodziecka,ucznia,studenta,wpewnymzakresietakże
dorosłego.Swobodawyboruspośródwieluofertżnorodnychtreści,informa-
cji,formichprzekazywania,bogactwomożliwościnawiązywaniainterakcji
zinnymiludźmi,zróżnicowanetypoweinietypowezadaniawtokuedukacjiczy
pracyzawodowejwszystkieteokolicznościmogą„natrafićnaokressensy-
tywnylubnawetgowzbudzić.Niewątpliwiepotrzebnesądalszebadanianad
strukturąposzczególnychrodzajówzdolnościiprawidłowościamiichrozwoju,
abytymprocesemsterować.Wobectrudnościwoddziaływaniunatakzłożone
procesyiwobecznikomościnaszejwiedzynatematkształceniasięzdolności,
postulatżnorodnościoddziaływańiswobodywyborudziałańpromujących
wydajesięmiećrealnepodstawy.
Motywacjąpoznawcząnazywanotakąmotywację,któraorganizuje,pobudza
iukierunkowujepoznawcząaktywność.Wyróżnionotrzytypytakiejmotywacji:
zadaniowąinstrumentalnąorazautonomiczną.Motywacjazadaniowawynika
zsytuacjiobowiązkuijestefektempoleceństawianychprzezinnychlubsta-
wianychsamemusobie.Instrumentalnamotywacjapoznawczadziaławtedy,
gdyzdobycieinformacjilubrozwiązanieproblemujestśrodkiemdlazaspokoje-
niajakiejśinnejpotrzeby,naprzykładpotrzebysamozachowawczej,pragnienia
nagrody,pieniędzy,sukcesuetc.Jesttonajczęstszeźródłoaktywnościpoznaw-
czejuwiększościdorosłychludzi.Mechanizmtejmotywacjimożnaopisać
wkategoriachteoriiredukcjipopędu.Jeślijakąśpotrzebęmożnazaspokoić
poprzezzdobycieinformacji(którejbrak)lubpoprzezrozwiązanieproblemu,to
wówczasaktywnośćpoznawczapobudzanajestprzezstandeprywacji,niepew-
nościinformacyjnej,któryjeststanemraczejprzykrym,podobniejakgłód,zim-
noczydezaprobataotoczeniaspołecznego.Stantakiwyzwalaaktywnośćpo-
znawczą,wynikającązpresjipilnejpotrzeby,zobawyprzedporażkączydez-
aprobatą,znadzieinasukceswrywalizacjilubznadzieinaotrzymanienagrody.
Jesttozwykle„silna”motywacja.Presjęwywołujejednaktendencjadozdoby-
ciainformacjilubrozwiązaniaproblemuwmiaręszybko,wmożliwienajprost-
szysposób.Wzbudzaskłonnośćdostosowaniasposobówrutynowych,spraw-