Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
dzonychprzezsiebielubpodpatrzonychuinnychalboteżbezładne,gorączkowe
poszukiwaniatypupróbibłędów.Żadenztychsposobówzachowanianiepro-
wadzidoprawdziwieoryginalnychpomysłów,anidoprawdziwietwórczych
rozwiązań.Natomiastczęstodajepoprosturezultatpraktycznieużyteczny,któ-
rywdanejsytuacjijestdozaakceptowania.Potrzebnąinformacjęzdobyto,pro-
blemjakośtamrozwiązano.Zadaniejestwykonane,potrzebazaspokojona.
Wtymmomenciewygasateżaktywnośćpoznawczaimotywacjapoznawcza,
układpowracadostanurównowagi,takjakzwierzępozaspokojeniugłodu.
Mechanizminstrumentalnejmotywacjipoznawczejopierasięzatemnasprzęże-
niuzwrotnymujemnym.Sygnałdeprywacjipobudzamotywacjęiaktywność,
sygnałzaspokojeniapotrzebywygaszamotywacjęihamujedalsząaktywność
poznawczą.
Wprzypadkuautonomicznejmotywacjipoznawczejnatomiastaktywność
poznawczajestspontaniczna,wynikanajczęściejzciekawości,spowodowana
jestuprzednimzainteresowaniemlubsytuacją,zatempowstajewwarunkach
zupełnejswobodywyboruzarównotematu,jakikierunkuposzukiwańbezpre-
sjipotrzeborganizmulubnaciskówspołecznych.Sytuacjalubsygnałwyzwala-
jącytakąmotywacjęniejestprzykry,niewynikazdeprywacjiczyzagrożenia,
wręczprzeciwnie.Zaciekawieniewtychwarunkachjestdoznaniemowalencji
dodatniej,toznaczypozytywnym,przyjemnym.Pobudzaonoswobodnąwielo-
krotnąeksploracjęotoczenialubintelektualneborykaniesięzproblemem,które
nieprzypominauciążliwejpracy,leczraczejabsorbującązabawę.Niedążysię
donatychmiastowych,użytecznychwyników,raczejzmierzasiędokontynu-
owaniatakiejzabawynarozmaitesposoby.Każdywynikcząstkowyjestźró-
dłemsatysfakcji,aleniehamujedalszejaktywnościpoznawczej,przeciwnie,
pobudzają.Takmotywowanaaktywnośćpoznawczasamastwarzabodźce
własnejkontynuacji,pobudzasięsamabezzewnętrznychnagródlubkar.Jest
tomechanizmmotywacyjnyopartynasprzężeniuzwrotnymdodatnim.Uzyska-
nerezultatyniewygaszajątakiejmotywacjiitakiejaktywności,tylkojąpobu-
dzają.Mechanizmredukcjipopędunienadajesiędowyjaśnieniatakiejaktyw-
ności.Zauważylitooddawnapsychologowiebadającyaktywnośćeksploracyj-
nąimanipulacyjnąmałpiszczurów.Podobnymechanizmpobudzaiorganizuje
spontanicznąaktywnośćpoznawczą,lokomocyjnąikomunikacyjnąmałych
dzieciwokresieintensywnegorozwojulubstarszychdzieciimłodzieżywokre-
siedojrzewania,wówczasgdyniektóreznichnabierająszczególnegozamiło-
waniadorozwiązywaniaproblemówintelektualnychizabawumysłowych.
Tabela2przedstawiacharakterystykidwóchmechanizmówmotywacyjnych,
opracowanewcześniej(A.Tokarz,1985;1996;1998b;2000a).Zawieratakże
opisfunkcji,jakąpełniąwaktywnościtwórczej.