Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23
Gdybyszukaćilustracjidlatychmotywacjiwfunkcjonowaniudorosłychlu-
dzi,wówczasprzewagęregulacjiautonomicznejodnaleźlibyśmynietylko
uuczonychczyartystów,działającychzpasją,nastawionychnazmianęidzia-
łaniejakotakie,poszukujących,otwartych,niezależnychodotoczenia,we-
wnątrzsterownych,aletakżeuwielu„zwykłych”osób.Takacharakterystyka
przypominaosobowośćtwórczązbadańA.Strzałeckiego(1989;A.Strzałecki,
D.Kot,2001),conakazuje,bywtymmiejscuprzypomnieć,żetezaoniezbęd-
nościmotywacjiautonomicznejwaktywnościtwórczej,zarównowsensie
genetycznym,jakiaktualistycznym(iwodniesieniudodanegosystemumoty-
wacyjnego,danejosoby)jestwpsychologiitwórczościmocnym,dobrzeuza-
sadnionymstwierdzeniem(T.M.Amabile,1983;R.Conti,T.M.Amabile,1999;
A.Tokarz,1985;T.Kocowski,A.Tokarz,1991;T.Kocowski1991b;por.także
E.Nęcka,2001),objaśnianymtakżezpunktuwidzeniaistotyigenezyaktywno-
ścitwórczej(A.Gałdowa,A.Nelicki,1993a;1993b).Przewagęregulacjiin-
strumentalnejwykazywałabyosobarównieskuteczniewykonującaswojepod-
stawowezadaniazawodowe,alenastawionanaściśleokreślonecele,unikająca
zmian,innowacji,konserwatywna,sztywnawsposobiemyśleniaifunkcjono-
wania.
Skrajnezachowaniaprzypisanedomotywacjiautonomicznejorazinstru-
mentalnejznajdujemywobraziecechinnowatoraiadaptatora,takjakjeopisał
izbadałpsychologzarządzaniaM.J.Kirton(1994a;1994b).Innowatorjestcał-
kowicienastawionynazmianęsamwytwarzanoweideewprostnatrętnie,
proponujejeinnym,niezważającnażadnewzględypraktyczne.Adaptator
chronistatusquo,podtrzymujeto,cojest,poprzezskrupulatneprzestrzeganie
procedur.
Jeślichodziogenezęmotywacjiautonomicznej(por.tabela1),dodajmy(ta-
bela2),żejejpodstawowąfunkcją,podobniejakwszystkichodmianmotywacji
heterostatycznych,jestorganizowanieczynnościrozwojowych,czylieksploracji
(poszukiwaniainformacji,przeszukiwaniaotoczenia),zabawyinabywania
kompetencji,wnajszerszymznaczeniuwszelkichumiejętnościradzeniasobie
zproblemamiizadaniami(R.S.White,1959).Motywacjaautonomicznadoro-
słegoczłowiekamazbliżoną,chociażwęższąfunkcjępodtrzymujerozwójku
twórczościiaktywnośćtwórczą.Czynnikami,którejąstymulująsą:
Noweobiekty(nowedoznania).
Noweinformacje(poznanieczegoś),czylinowośćwywołującaemocję
ciekawości.
Wyzwania,czylizadaniamobilizującekompetencje(umiejętności,zdol-
ności).
Zadaniastawianesamemusobie.
Inaczejmówiąc,emocje:ciekawość,zdziwienie,zaskoczenie,mogąsię
przekształcićwmotyw.Możemytoobserwowaćwszkole,gdziezbytczęsto
przeżywaniefascynacjiczymśnowym(lubstarymukazanymnanowo)rozpo-
czynasięikończywdanejsytuacji.Celempowinnobyćprzekształcenieich
wautotelicznedążenia,poprzezdostarczeniezadaństanowiącychwyzwanie