Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
DEFINIOWANIEEUROPY
inny.Naprzykładwjęzykuniemieckimpozostałyczteryprzypadki(główniewzaimkach
irodzajnikach),winnychjęzykachzanikłyprawiecałkowicie,choćzachowałysięniekiedy
ichszczątki,jaknp.dopełniaczsaksońskiwjęzykuangielskim.Sposóbzanikaniaprzy-
padkówwjęzykuangielskimjestarcyciekawy.JeszczeprzedXIw.przypadkiulegałytam
synkretyzacji,skutkiemczegobyłoichjużtylkocztery.GdyAngliępoczęlipodbijaćwikin-
gowie,powstałonajpierwterytoriumPrawaDuńskiego(Danelaw,staroang.Danelagh),
anastępniewokresiepanowaniaKanutaWielkiegoijegodwunastępcówwXIw.żyła
tampopulacjaposługującasiędwomajęzykami.Doszłodomieszaniasięludnościskan-
dynawskiejiangielskiejnawszystkichpoziomachżyciaspołecznego:wmałżeństwach,
wurzędachpaństwowychiwwojsku.Obajęzyki,angielskiiduński,należałydorodziny
germańskiej,zasóbiznaczeniesłówbyłypodobne,ardzenieposzczególnychwyrazów
wwieluwypadkachtożsame.Różnicedotyczyłygłówniekońcówekwyrazowych.Podczas
codziennejkomunikacjiwystąpiłatendencjadoDuwspólnienia”wyrazówiodrzucaniatego,
cojeróżniło,czylikońcówek.DKontaktmiędzyjęzykami-wyjaśniałtohistorykjęzyka
angielskiego-następowałnapoziomiejęzykamówionegoiwtychdziedzinach,wktórych
Anglicystykalisięwbezpośrednichinterakcjachzichduńskimipartnerami.Wsytuacjigdy
komunikowaniepodstawowychinformacjimapierwszeństwo[ś],językzostajezreduko-
wanydoczystejesencji,jakwówczasgdywysyłamytelegram;jednymznajoczywistszych
środkówosiągnięciategojestunicestwienielubuproszczenieniektórychstrukturnaszej
gramatyki[ś]utratakońcówekposzczególnychprzypadkówoznaczała,żeznaleziono
innesposobysygnalizowaniazwiązkówmiędzywyrazamiwzdaniu,jakożekońcówkimiały
funkcjeskładniowe.Przyimkifor,of,byitd.przejęłytefunkcje,aszykwyrazówwzdaniustał
sięmniejelastyczny[ś],gdywjęzykucośzostaje[ś]usunięte-jakokompensatapojawia
sięcośinnego”
34
.
Wjęzykupolskimistniejedodziśsiedemprzypadków,choćoryginalniebyłoich
równieżosiemdoczasu,gdyfunkcjęablatywu(nieistniejącegojużdziśprzypadkaodpowia-
dającegonapytaniesk!d?)przejąłdopełniaczzprzyimkiemodkogo?odczego?Wdialekcie
śląskimmożnajednakzaobserwowaćtendencjedokolejnegoupraszczaniaodmiany
wyrazów,gdysłyszymywypowiedzi,wktórychbiernikzrównanyzostałzmianownikiem
wrodzajużeńskim,jaknp.Didadokuchnia”lubDwidzabratruła(piekarnik)”.
Wmiaręmigracjipoczątkowajednośćjęzykowaplemionindoeuropejskichulegała
zróżnicowaniu.DopozostałychnaterenieAzjizaliczasięjęzykwedyjski(najstarszaforma
sanskrytu),indoaryjski,którymposługujesięok.300mlnludziwIndiachiok.85mln
wPakistanie;językidardyjskieikafirskiezpółnocno-wschodniegoAfganistanu(ok.2mln),
tocharski,znanyzzabytkówpisanychzVI-IXw.,szczątkowozachowanywTurkiestanie,
rodzinajęzykówirańskichzperskim,armeńskizok.3,5mlnużytkowników.Dowysuniętego
nazachódodłamugrupywschodniejzaliczasięnatomiastjęzykisłowiańskieibałtyjskie
(wtymżywedodziśjęzykilitewskiiłotewski).Grupęzachodniątworząjęzykigermańskie,
celtyckieiromańskie.Jedynymprzedstawicielemgrupyhelleńskiejjestjęzykgrecki.
Owspólnymdziedzictwiejęzykówgermańskichnajlepiejświadczystaroangielski
poematWidsith,dziełonieznanegopoety,którywędrowałwśródlicznychplemioneuro-
34
D.Leith,ASocialHistoryofEnglish,Boston-London1983,s.24,100.
