Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Genomy
17
gościompowtórzeńsekwencji–inaczejniżbyłotowprzypadkuprzeorganizowania
genówiduplikacjiwroślinnymmtDNA.
PodobniejakmiałotomiejscezmtDNA,genomcpDNAwielugatunkówzo-
stałwcałościzsekwencjonowany,coposzerzyłonasząwiedzęnatematjegorozmiaru
istruktury.Podajmykilkaprzykładów:genomcpDNAglonuChlorellasorokiniana
zawiera109811parzasadkodującychwsumie109genów,wtym74genykodujące
białka,3genyrRNAi31genówtRNA(Orsiniiin.2016).Genomchloroplastowy
manneczkiindyjskiej(Eleusineindica)jestniecowiększyiprzyjmujerozmiar135151
parzasad,mając108unikalnychgenów,zktórych76togenykodującebiałka,
28stanowiągenytRNA,a4togenyrRNA(Zhangiin.2017).PracaJiangiin.(2016)
ukazujekorzyścipłynącezpozyskiwaniasekwencjizcałegogenomucpDNAprzy
ustalaniuzależnościewolucyjnychmiędzyroślinami:pochodzącezcałegogenomu
cpDNAsekwencjesagowców,doktórychnależąnajbardziejzagrożonegatunkiro-
ślinnaZiemi,zostałyporównaneprzezbadaczynapoziomiewewnątrzgatunkowym,
międzygatunkowymimiędzyrodzajowym.Długośćgenomuchloroplastowegowy-
nosiła162094parzasad:zawierałon87genówkodującychbiałka,37genówtRNA
i8genówrRNA.Porównaniecałegogenomupozwoliłonaukowcomzidentyfikować
istotnepoznawczozmienneregionynawetugatunków,którychzasięgwystępowania
jestbardzoograniczony.
Chromosomyhaploidalne
Jakwspomnianopodczasomawianiadziedzicznościmarkerówjądrowychiorganello-
wych,genyjądrowesądziedziczonedwurodzicielsko.Pozostajetoprawdądlawiększości
znich,zwyjątkiemchromosomówpłciowych(chromosomówdeterminującychpłeć).
Niewszystkiegatunkimająchromosomypłciowe,naprzykładpłećkrokodyli,atakże
wielużółwiijaszczurek,jestdeterminowanaśrodowiskowo–zależyodtemperatury,
wjakiejprzebywająwpoczątkowymokresierozwoju.Jednakwprzypadkuwieluinnych
gatunkówpłećjestdeterminowanagenetycznie,toznaczyzależyodchromosomów
płciowych.Genetycznadeterminacjapłciprzebiegawedługróżnychwzorców.Uwięk-
szościssaków,atakżeniektórychroślindwupiennychosobnikipłciżeńskiejsąhomoga-
metyczne(majądwiekopietegosamegochromosomupłciowego:XX;ryc.1.8),podczas
gdyosobnikipłcimęskiejsąheterogametyczne(mająjednąkopiękażdegozchromo-
somówpłciowych:XY).Odwrotniejestwprzypadkuptakówimotyli,gdzieosobniki
płciżeńskiejsąheterogametyczne(ZW),aosobnikipłcimęskiej–homogametyczne
(ZZ).Uniektórychgatunków,naprzykładnicieniaCaenorhabditiselegans,płećhetero-
gametyczna(męska)oznaczanajestjakoXO,cooznacza,żeosobnikmawyłącznieje-
denchromosomX.Gatunkiroślinjednopiennychzazwyczajniemająwyodrębnionych
chromosomówpłciowych.
UssakówsamicaprzekazujejedenzeswoichchromosomówXcałemupotomstwu,
zarównosamcom,jakisamicom.Toudziałsamcadecydujeopłcipotomstwa:jeśli
obdarzyjechromosomemX,potomstwobędziepłciżeńskiej,jeślizaśchromosomemY
–będziepłcimęskiej.ChromosomYjestzatemdziedziczonyprzezsynapoojcu,więc
przekazujesięgojedyniewliniimęskiej.Ponieważwżadnymzestawiechromosomów
niewystępujewięcejniżjednakopiachromosomuY(pomijamydefektygenetyczne),
