Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
E.Nowak,K.M.Cern,Ethoswżyciupublicznym,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15402-8,©byWNPWN2008
Normatywnypotencjałideficytspołeczeństwademokratycznego
ktośignorujedemokratycznyidodatkowowyartykułowanyprzezprawa
człowieka(orazKartęPrawPodstawowych)zakazdyskryminacji,ataku-
jąciszykanującinneosobylubgrupyspołeczne,nietrudnodostrzec,jaki
jestlogicznyietycznywniosekcodojegopostawy.
Zwróćmywreszcieuwagęnapochodzenie–lubinaczej:źródłonorm
–któreniezawszejesttożsamezichlegitymacją(podstawąsłuszności).
Normymoralneniepodlegająstanowieniuaniuchyleniuprzezkogo-
kolwiek;ichźródłemmogąbyćludzkiepotrzeby,tradycje,przekonania
religijne,tabu,utartezwyczaje,przywiązaniedowartości,aletakże–od-
wołującesiędotychspraw–racjonalne,wzajemneuzgodnieniamiędzy
ludźmi,którzyzobowiązalisięnawzajemdookreślonegosposobupostę-
powania.Wwieluwypadkachpochodzenienormymoralnejjestbardzo
trudnedoustalenia;żadnaosobawierzącanieodważysiętwierdzić,że
dawcąwszystkichnormmoralnychjestBóg,ponieważdwatysiącelat
przyniosływielenowychsytuacji,októrychunormowaniuniemogłobyć
mowywczasie,gdynastąpiłoobjawienie.Osobyprzekonaneoboskim
prawodawstwiemająprzytymowieleprostsząsytuację,jeślichodziole-
gitymacjęnorm.Nieporównanietrudniejszezadaniestoiprzedetykąde-
mokracji,dyskursuikomunikacji:badaonanietylkopochodzenienorm,
lecztakżeichzasadnośćilegitymację.
Wwarunkachdemokratycznychnormyetycznestanowioneprzez
ludzi–wtymnormytworzącekodeksyetycznewwieludziedzinach
życia–znajdująsweuzasadnieniewpotrzebiekryteriów,pozwalają-
cychludziompodejmowaćwłaściwedecyzjewtrudnychmoralniesy-
tuacjach.Zkoleilegitymacjędemokratycznąstanowikonsens(lubinna
formauzgodnienia)międzyludźmi,którzydoprowadzilidoustanowienia
normy(regulacji)iuzyskalinatoaprobatętejczęścispołeczeństwa,która
niejestbezpośredniozainteresowanaregulacjąaniteżnieskorzystała
zprawagłosuwpublicznejdebacie.Jeślitaksięstało,przyjąćmożna,
żeistnieje„milcząceprzyzwolenie”–„jakgdyby”wszyscywyraziliswe
stanowisko(kategorią„jakgdyby”–als-ob–posługiwałsięwkontekście
publicznegodyskursuKant,awspółcześnieczynitoApel.Wreszciepro-
ponowanaregulacjalubnormamusibyćzgodnazzasadamikonstytucyj-
nymidemokracji,apośrednio–zuznawanymiprzezpaństwopryncypia-
miprawamiędzynarodowego,prawamiczłowiekaitd.Ilastbutnotleast:
jeśliregulacjatamaostatecznieprzyjąćformęprawną(cowewszystkich
systemachpozademokracjąbezpośredniąznajdujesięwgestiiciałalegis-
lacyjnego),niemożeonabyćsprzecznazodnośnąustawąicałkowitym
40
systememprawa,którychczęśćstanowi.
