Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymjestflozofaprawa?
19
dziełemnawskrośanglosaskim,któregoredaktorzyiautorzy,wprawdziwym
duchusplendidisolation,sąmałozainteresowanitym,codziejesiępozaichwła-
snympodwórkiem.Poczwarte,Treatise(tomy7i10)wprowadzarozróżnienie
nafilozofięprawarozwijanąprzezprawnikówinafilozofięprawatworzonąprzez
filozofów.Wprawdziedomniemanąintencjąjestwtymwypadkuwskazaniena
historięprawoznawstwawokreślonychramachczasowych(lata1600-1900)ina
współwystępowaniewniejdwóchnurtów:prawniczegoifilozoficznego,alerzecz
jestrównieżgodnauwagizpowodówsystematycznych.Popiąte,problematyka
filozofiiprawaiteoriiprawaporuszanawewszystkichtrzechopracowaniachjest
bardzoniehomogeniczna.Poszóste,kulturaprawnicza,wjakiejuprawiasięfilozo-
fięprawaiteorięprawa,niejestobojętnawsposobieprzedstawianiaproblematyki
tychdziedzin.Wogólności,możnapowiedzieć,żekulturakontynentalnageneruje
więcejproblemówteoretycznoprawnychniżkulturaanglosaska,natomiastkwalifi-
kacjajakiejśkwestiijakofilozoficznoprawnejjestdośćarbitralna,aczkolwiekauto-
rzyanglosascydośćswobodnietraktująnazwęnfilozofia”wkontekścienfilozofii
prawa”
,piszącnaprzykładonfilozofiideliktów”
.
GustavRadbruchpodzieliłswojągłośnąmonografię(Radbruch2009)nanastę-
pująceparagrafy:1.Rzeczywistośćawartość;2.Filozofiaprawajakorefleksjanad
wartościąprawa;3.Nurtyfilozofiiprawa;4.Pojęcieprawa;5.Prawoamoralność;
6.Prawoaobyczaj;7.Celprawa;8.Teoriapartiiwświetlefilozofiiprawa;9.Anty-
nomieideiprawa;10.Obowiązywanieprawa;11.Prawozperspektywyfilozofii
dziejów;12.Prawowświetlefilozofiireligii;13.Psychologiaczłowiekaprawnego;
14.Estetykaprawa;15.Logikanaukioprawie;16.Prawopubliczneiprywatne;
17.Osoba;18.Własność;19.Umowa;20.Małżeństwo;21.Prawododziedziczenia;
22.Prawokarne;23.Karaśmierci;24.Łaska;25.Proces;26.Państwopraworządne;
27.Prawokościelne;28.Prawomiędzynarodowe;29.Wojna;Dodatek1:Projekt
posłowiadoFilozofiprawa;Dodatek2:Pięćminutfilozofiiprawa;Dodatek3:
Ustawowebezprawieiponadustawoweprawo.Dodatkipochodzązlat1945-1947
iwprowadzająsłynnąformułęRadbruchaoustawowymbezprawiuiponadustawo-
wymprawie;wszystkiewymienionerozdziałyznalazłysięjużwpierwszymwyda-
niuksiążki,zroku1932.Radbruchbyłumiarkowanympozytywistąprawniczym,
wykształconymwduchuneokantyzmu1.Tytułydwóchpierwszychparagrafów
wyraźniewskazująnaneokantowskirodowódpoglądówRadbruchainadomina-
cjęaksjologiiwjegopodejściu.Wszelakotytułjegodziełamógłbyrówniedobrze
brzmieć:OgólnanaukaoprawielubFilozofaiteoriaprawa.Paragrafy16-29,
chociażzawierająpewneuwagifilozoficzne,mającharakterwyraźnieprawoznaw-
czy.WkażdymraziepodejścieprezentowaneprzezRadbruchajestprzykładem
postawyfilozoficznej(wsensienadanymtemupojęciuprzezWróblewskiego).
PrzytoczęjeszczecharakterystykęfilozofiiprawasformułowanąprzezHerberta
L.A.Harta(Hart2001).Zauważaonto,copodnosząprawiewszyscy,mianowicie,
1Jesttobardzoogólnikowacharakterystyka;wsprawieanalizypoglądówRadbruchapor.
(Zajadło2016).
