Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
llPodstawymolGkWlarnGjorganizacjikomórki
fazęspoczynkową.Wpraktyceoznacza
towyjściezcyklukomórkowegoprzez
komórkiwysocezróżnicowane.Niektóre
komórkimajązdolnośćpowrotudocy-
klukomórkowegopokilkumiesiącach,
anawetlatach.Dziejesiętaknaprzykład
wprzypadkuhepatocytówpobudzonych
dopodziałówprzezbodźceuszkadzające.
Innekomórki,wtymwiększośćneuro-
nówikardiomiocyty,wchodząwfazęG
0
nazawsze,bezpowrotnietracącpotencjał
replikacyjny.
Regulacjacyklukomórkowegoobej-
mujekluczowedlakomórkiprocesy,takie
jakwykrywanieinaprawamateriaługe-
netycznego,orazsystemynadzoruzapo-
biegająceniekontrolowanympodziałom
komórkowym(naturalnemechanizmy
przeciwnowotworowe).
Przechodzenie
komórkipomiędzykolejnymifazamicy-
klukomórkowegojestnakażdymetapie
kontrolowaneprzezkinazyserynowo-
-treoninowe,którychfunkcjęregulują
specyficznebiałka-cykliny.Łączącsię
zodpowiednimikinazami,umożliwia-
jąoneprzejściekomórkidokolejnych
fazcyklu.Ztegowzględuwspomniane
kinazynazywamykinazamizależnymi
odcyklin(CDK-cyclin-dependentki-
nases).AktywnośćkinazCDKwtrakcie
cyklukomórkowegopozostajeniemal
stała,podczasgdycyklinysąwsposób
cyklicznysyntetyzowaneidegradowane
wmiarępostępucyklu.Wcykluwyróżnia
siękilkamomentówdecydującychowej-
ściukomórkiwkolejnąfazę.Kluczowym
znichjestpunktrestrykcyjny,czylimo-
mentprzejściazfazyG
1doS.Jestonwy-
znaczonyprzezwłaściwyrozmiarkomór-
kiorazkorzystnewarunkiśrodowiskowe.
Doprzejściaprzezpunktrestrykcyjny
koniecznejestutworzeniekompleksów
kinazCDK4,CDK6zcyklinąD.Przej-
ściekomórkiprzeztenpunktoznacza
nieodwołalnąkontynuacjęcyklu,ażdo
jejpodziału.Wpóźniejszychfazachcyklu
pojawiająsiępunktykontrolnesprawdza-
jącepoprawnośćreplikacjimateriaługe-
netycznego.Kluczowąrolęwtychproce-
sachodgrywabiałkop53,zewzględuna
swojewłaściwościnazywanestrażnikiem
genomu.Wprzypadkuwykryciauszko-
dzeńDNAmaonozdolnośćinicjacjipro-
cesównaprawczych.Gdyokażąsięone
nieskuteczne,białkop53możeskierować
komórkinaszlakapoptozy(omówiony
wdalszejczęścirozdziału).
Szczególnymrodzajempodziałuko-
mórkowegojestmejoza,dotyczącaje-
dyniekomórekprekursorowychgamet.
Podziałmejotycznyskładasięzdwóchna-
stępującychposobiepodziałów.Wefek-
ciezjednejkomórkiwyjściowejpowstają
4komórkipotomne.Istotąpierwszego
podziałujestrekombinacjaorazredukcja
materiaługenetycznego.Powstałewwy-
nikutegopodziału2komórkirozpoczy-
nająkolejnypodział,któryprzebiegajak
typowypodziałmitotyczny,prowadząc
ostateczniedopowstania4gamet.Drugi
podziałnazywamypodziałemwyrów-
nawczym.Istotąpodziałówmejotycznych
jestredukcjaiwymianamateriaługene-
tycznegomiędzychromosomamiorazich
losowaselekcjadokomórekpotomnych,
czyliplemnikówikomórekjajowych.
Dziękitemuzredukowanaopołowęilość
materiaługenetycznegowkomórkach
17
