Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
towłaśnieśliniankiprzyusznedominująwswojejaktywności,wydzielającdużeilości
wodnistejślinybogatejwamylazęipolisacharydy,któradoprowadzanajestdojamy
ustnejprzezprzewódStenona.
Zawydzielaniegęstejśluzowejślinybogatejwmucynyiwęglowodanyodpowiadają
najmniejszeześlinianek-podjęzykowe.
Natomiastśliniankipodżuchwowewydzielająślinęmieszaną(śluzowo-wodnistą).
1.3.1.Wydzielanie,składirolaśliny
Wydzielanieślinyodbywasięgłówniewmechanizmieodruchowymipozostajepod
kontroląukładunerwowegoautonomicznego.Znaczniemniejszywpływmakontrola
hormonalna,wktórejuczestniczą:gastryna,cholecystokinina(cholecystokinin,CCK),
melatoninaorazhormonypłciowe.
Podstawowymbodźcemdoaktywacjiślinowychodruchówautonomicznychjest
pobudzeniereceptorów:smaku(wkubkachsmakowych)orazmechanoreceptorów(po-
przezżucie),jednakwydzielanieślinyodbywasięrównieżwodpowiedzinawidok,myśl
opokarmieczyjegozapach,jakipostymulacjibodźcamibólowymilubwodruchu
wymiotnym.
Spowodowanyprzezbodziecsygnałzreceptoraprzekazywanyjestwłóknamiczu-
ciowyminerwówczaszkowychVIIiIXdoośrodkaodruchu,któryznajdujesięwrdze-
niuprzedłużonym.StamtądsygnałHwraca”przyudzialewłókienprzywspółczulnych
znajdującychsięwnerwachczaszkowych(VIIiIX)doślinianek,pobudzającichczyn-
ność.Współczulnastymulacjawydzielaniaślinyodbywasięprzyudzialewłókienwspół-
czulnychwychodzącychzgórnychsegmentówodcinkapiersiowegordzeniakręgowego.
Cociekawe,obieczęściukładuautonomicznegoniedziałająwsposóbantagonistyczny
iniehamująwzajemnieswojejaktywności.
Pobudzenieprzywspółczulneodpowiadagłówniezawydzielaniedużychilości
wodnistejślinybogatejwenzymy,podczasgdypobudzeniewspółczulneodpowiada
zawydzielanieślinybogatejwmucynyorazzaskurczprzewodówwyprowadzających
znajdującychsięwśliniankach,coułatwiawydzielanieślinydojamyustnej.Zauczucie
suchościwjamieustnejpodczasstresuodpowiedzialnejestzatemhamowanie
wydzielaniaślinyzwyższychstrukturmózgowych,niezaśhamującedziałanieukładu
współczulnegonaukładprzywspółczulny.
Jednostkączynnościowągruczołówślinowychjesttzw.saliwon,złożonyzodcinka
wydzielniczego,odpowiedzialnegozasekrecjęskładnikówślinypierwotnej,wstawki
orazprzewoduwyprowadzającegoocharakterystycznymprążkowaniuprzypodstaw-
nym(przewoduprążkowanego),aktywniemodyfikującegoskładślinypierwotnej,
coprowadzidopowstaniaślinyostatecznej(ryc.1.2).
Śliniankinarządamiopodwójnymunerwieniuautonomicznym,awzrostnapięcia
układuwspółczulnegolubprzywspółczulnegoskutkujewydzielaniemślinyostatecznej
oodmiennymskładzie(zob.podrozdz.1.3.1).
1030Jamaustna
5