Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Rozwójdziecka
(HPA–hypothalamo-pituitary-adrenocorticalaxis)działającąpoprzezczynnikuwal-
niającykortykotropinę(CRF–corticotropinreleasingfactor)iglikokortykosteroidy
(kortyzol).CRFregulujeuwalnianiekatecholaminwukładziewspółczulnymiuwa-
żanyjestzanajważniejszyhormonreakcjistresowej.Kortyzolnatomiastwyciszatę
reakcję.Kortyzoljestzatemgłównymhormonem„antystresowym”.Wykazano,że
imwiększenatężeniestresu,tymwyższestężeniehormonów.Ważnemiejscewod-
czuwaniuemocjizajmujeukładlimbiczny.Wjegoskładwchodząelementykreso-
mózgowia:hipokamp,przegroda,międzymózgowie(wzgórze)iśródmózgowie(jądra
limbiczne).Zadaniemukładulimbicznegojestocenanajważniejszychśrodowisko-
wychczynników„stresorodnych”,anastępnieinicjacjaibudowaniepsychobiolo-
gicznejodpowiedzi.
Badaniawskazująnaistnienieosobniczychróżnicwzakresieośrodkowejiauto-
nomicznejrównowagiwewczesnychetapachrozwojuorazzwiązektegozróżnico-
waniazrozwojemfunkcjipoznawczych.Niższe,podkorowestrukturywspółczulne-
goiprzywspółczulnegoukładunerwowegoiwyższe,korowestrukturyukładulim-
bicznegorozwijająsięzarównowokresiepre-,jakipostnatalnym,aichdojrzewanie
jestściślepowiązanezdoświadczeniem.Uważasięnawet,żebezpośredniopouro-
dzeniuczynnikiśrodowiskoweuczestnicząwtworzeniupołączeńsynaptycznych
układuautonomiczno-limbicznego.Dlategookrestenuznanyjestzakrytycznywroz-
wojutychstruktur,szczególniewprawejpółkuli,wktórejukładlimbicznymabo-
gatsząsiećpołączeńzestrukturamipodkorowymiwporównaniuzpółkuląlewą.
Przewagaukładulimbicznegoprawejpółkuliwskazujenajejdominację.Dominacja
prawejpółkulirozwijasięwpierwszychtrzechlatachżyciadziecka,aniektórzy
autorzysugerująnawet,żerozpoczynasięwdrugim,trzecimmiesiącużyciaima
związekzekspresjąemocjiwdzieciństwie.Istniejewieledowodównato,żeudziec-
kaprawapółkulawłączonajestw„budowaniewięzi”zmatką,aumatki–wbudo-
waniepozytywnychemocji.
Relacjamatkiidzieckatoniebierne„nauczanie”dziecka,aaktywnyprocesdy-
daktycznydwóchmózgów,któregenerujązsynchronizowaneemocjeiwzajemniena
siebieoddziałują.Takainterakcjawidocznajestpodczaszabawy.Wodpowiedzina
uśmiechjednejosobydrugareagujeprzyspieszaniemczynnościsercawwyniku
pobudzeniaukładuwspółczulnego,anastępniezwolnieniemtejczynnościwreakcji
napobudzenieukładuprzywspółczulnego.
Intensywnyrozwójemocjiprzypadanakoniec2.miesiącażyciadziecka.Wre-
zonansiemagnetycznymmózguwykonanymwtymokresiestwierdzasiębardzo
wysokąaktywnośćwkorzewzrokowej,cowskazujenaintensywnetworzeniepołą-
czeńsynaptycznychwtejczęścimózgudokonującychsiępodwpływemdoświadczeń
wzrokowych.Najważniejszymźródłembodźcówwzrokowychjestwtedytwarz
matki,azwłaszczaoczy,wyrażająceuczuciaiemocje.Dzieckoodpierwszychdni
widziwswoimotoczeniumatkęisłyszyjejgłosznanyzokresużyciawewnątrzma-
cicznego.Odszóstegodniażyciarozpoznajezapachmatczynejpiersi.Potrzebuje
kontaktuzmatkąinieświadomieposzukujejejwprzestrzeni.Towpatrywaniesię
wmatkęprzezdzieckostymulujejądonawiązaniaznimkontaktuwzrokowego,ato
