Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Ogromnypostępwwiedzyośrodowiskuprzyrodniczymorazzachodzących
wnimzjawiskachiprocesachwystarczającouzasadniapotrzebęwydania
nowego,zaktualizowanegopodręcznikaregionalnejgeografiifizycznej.Odukazania
sięwcześniejszychpracopublikowanychprzezPWN–dziełZdzisławaCzeppego,
JanaFlisaiRodionaMochnackiego(1966)orazJanaMityka(1979)–minęły
dziesięciolecia.ZdezaktualizowałsięrównieżpodręcznikJerzegoMakowskiego
GeografiafizycznaświataopublikowanyprzezWydawnictwoNaukowePWN
w2005roku.
Niektóredobrzeugruntowanepoglądyidojrzałeteorie,którejeszczestosunko-
woniedawnowystarczającodobrzeobjaśniałyotaczającynasświat,zajęłydziśgodne
miejscewhistoriinaukoZiemi,ustępującpolanowymideom,nierzadkozyskującym
rangęparadygmatu.Wszczególnysposóbdotyczytopoglądównabudowęnaszej
planety,powstawanielądówioceanóworazzmianyichkonfiguracji,tworzeniesię
gór,przyczyntrzęsieńziemi,erupcjiwulkanówczypojawianiasiętsunami.Więcej
wiemyoprzyczynachzmianklimatu,powstawaniuzlodowaceńiociepleń,chociaż
sporynatentematsądalekieodzakończenia.Precyzyjnepomiarytemparuchupłyt
litosfery,temperaturywodywoceanachipowietrzawatmosferze,ruchówwody
woceanachpozwoliłyzrozumieć,wieleprocesówizjawisk,doniedawnatrudnych
dowyjaśnienia,zmieniającradykalnienaszewcześniejszewyobrażenia.
Nieuległajednakzmianierolageografa,któregozadaniemjest–ipozostanie
–badaniezmieniającegosięśrodowiskarozumianegojakozespółzjawiskisił
przyrodywzajemnienasiebieoddziałującychorazwyjaśnianiedziałaniaogólnych
prawprzyrodyiprawidłowościgeograficznychnaZiemiwskaliposzczególnych
regionów.Zadaniemtymjesttakże,zgodniezeznaczeniemsłowa„geografia”,
opisistniejącychjednostekfizycznogeograficznych.
ZróżnicowanieśrodowiskaprzyrodniczegoZiemiwynikazwzajemnegooddziały-
waniaiwspółzależnościjegoelementów:budowygeologicznej,rzeźby,klimatu,
wody,roślinnościizwierząt.Chociażwymieniasięjeoddzielnie,stanowiąoneczęści
całości–sąkomponentamisystemuZiemiaitrudnojestzrozumiećktórykolwiek
znichbezuwzględnienia,niekiedybardzosubtelnychiniełatwychdouchwycenia,po-
wiązańzinnymielementamisystemu.Ukształtowaniepowierzchni(rzeźba)uwarun-
kowanebudowągeologicznąiklimatzdeterminowanypołożeniemgeograficz-
nym,oddziaływaniemośrodkówbarycznych,sąsiedztwemoceanówirzeźbąterenusą
podstawowymiskładnikamiśrodowiskaprzyrodniczegoiwnajwiększymstopniu
wpływająnaregionalnypodziałkontynentówispecyfikęposzczególnychregionów.
Używanewpodręcznikunazwygeograficznenawiązujądotradycjinazewniczej
stosowanejwpolskimpiśmiennictwiegeograficznymisązgodnezewskazówkami
11
