Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryc.2.9.Rozwójoceanicznychwyspwulkanicznychigórpodmorskich–gujotów(wgK.-U.Schmincke,
2004,zmieniona)
głównychbasenówprzedstawiarycina2.8.Ichobramowaniatworząpodnóżaistoki
kontynentalneodstronyblokówlądowychorazpodmorskiegrzbietyiwzniesienia
śródoceaniczne.Wielkośćbasenówjestzróżnicowana;największezajmująpowierzch-
nięponad10mlnkm2.
Wdnachbasenówoceanicznychmożnawyróżnićdwagłównetypyrzeźby.Rozle-
głepowierzchnie,zwłaszczawczęściachzewnętrznych,sązajmowaneprzezrówniny
abisalne(ang.abyss–głębia).Zbudowanesąonezmateriimineralnejiorganicznej
opadającejnadno.Osadytenosząnazwępelagicznychisątogłównieczerwoneibru-
natneiły(produktywietrzeniapodmorskiego)orazmułykrzemionkoweiwapienne
pochodzeniaplanktonicznego.Podpokrywąosadowąwystępujepodłożebazaltowe
skorupyoceanicznej.
Opróczrówninabisalnychnarzeźbędnabasenówoceanicznychskładająsię
wzniesieniaigórypodwodne.Wzniesieniaabisalne–toszerokiewyniesieniaowyso-
kościwzględnejdo1000m.Znaczniewiększesągórypodwodne,którychwysokość
możesięgaćkilkutysięcymetrów,astokisąstrome.Sąonepochodzeniawulkanicz-
negoipowstająwmiejscach,gdziepłytaoceanicznaprzesuwasięnadplamągorąca.
Znacznaintensywnośćzjawiskmagmowychmożespowodować,żepodmorskiwulkan
rośnieponadpoziommorza,tworzącwulkanicznąwyspęoceaniczną.Szczególnym
rodzajemgórpodwodnychsągujoty,wyróżniającesiępłaską,ściętąpowierzchnią
szczytowąorazobecnościąpozostałościrafkoralowych.Cechytewskazują,żegóryte
wznosiłysięniegdyśpowyżejpowierzchnioceanuipodlegałyniszczeniuwskutekfa-
lowania,anastępniezostałypogrążonewoceanie,wrazzpogrążaniemsięstygnącej
skorupyoceanicznej(ryc.2.9).
2.4.3.Grzbietyśródoceaniczne
GrzbietyśródoceanicznewystępująwewszystkichoceanachZiemi,aichcałkowi-
tadługośćwynosiokoło65000km(ryc.2.8).Sątodługiesystemypodmorskichgór
ospecyficznejrzeźbie.Ichośwyznaczajągłębokierozpadliny–dolinyryftowe,będą-
cemiejscemaktywnegowulkanizmupodmorskiegoiwydostawaniasiębazaltowejla-
wynadnooceaniczne.Głębokośćtychrozpadlinwynosiodkilkusetmetrówdokilku
33