Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryc.3.1.ObszarygórskienaZiemi:1–wzdłużzbieżnychgranicpłyt,zdominującyminasunięciami,
2–woddaleniuodgranicpłyt,zdominującymiuskokaminormalnymi,3–wielkieprogikontynentalne,
4–ryftykontynentalne,5–rowyoceaniczne,6–grzbietyśródoceaniczne
•obszarygórskie,gdzierzeźbanawiązujedosystemunasunięć(płaskichuskokówin-
wersyjnych),czylistrukturzwiązanychznaprężeniamikompresyjnymi(skracaniem
litosfery);
•obszarygórskie,gdziedużywpływnarzeźbęmająuskokiprzesuwcze.Wtakich
strefachmogąwystępowaćzarównonaprężeniaściskające(transpresja),jakiroz-
ciągające(transtensja),miejscaminaprzemiennie.
Pierwszytypgórzwiązanyjestwięcprzestrzenniezobszaramiocharakterzeta-
frogenicznym(zob.rozdział2.2),czylirozbieżnymigranicamipłyt,ryftamikontynen-
talnymi,obrzeżeniamistreforogenicznych,atakżepasywnymikrawędziamikonty-
nentówiobszaramigorącychplamwobrębiekontynentów.Drugijesttypowydla
zbieżnychgranicpłyt,awięcszerokopojętychstreforogenicznych.Występujące
wnichstrukturyfałdowemająnaogółniewielewspólnegozrzeźbągórską,wprzeci-
wieństwiedouskoków,któresąbezpośrednioodpowiedzialnezauporządkowanie
rzeźby.Intensywnedeformacjefałdowewarstwskalnychprzypowierzchniterenusą
możliwetylkowutworachsłaboskonsolidowanychluboznacznejplastyczności,np.
wiłachisolikamiennej.Mogąonetakżezachodzićnaznacznychgłębokościachwwa-
runkachpodatnych(plastycznych,zewzględunawysokieciśnienieitemperaturę),
równocześniezprocesamimetamorfizmu.Strukturyfałdoweobecniewidocznewgó-
rachtworzyłysięwięcnaogółwielemilionówlatwcześniej,niżrozpoczęłosięfak-
tycznedźwiganiegór.
Niewszystkieobszaryorzeźbiegórskiejsązwiązanezobszaramiaktywnychde-
formacjitektonicznych.Szczególnąkategoriąsągórypochodzeniawulkanicznego,
38
