Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niemniej,wniektórychwspółcześnietworzącychsięorogenach,naprzykład
wgórachZagroswpołudniowymIranie,możnazaobserwowaćzgodnośćgłównychry-
sówrzeźbyzestrukturąpodłoża.Sąoneprzykłademgórzbudowanychzrównole-
głychdosiebieantyklinisynklin,przyczymprzebieggrzbietówgórskichjestwwięk-
szościzgodnyzprzebiegiemstrukturantyklinalnych.Podobnieobniżeniaterenowe
nawiązująswoimprzebiegiemdoosisynklin(ryc.3.7a).Napodkreśleniezasługuje
fakt,żeantyklinypodlegająstałemuruchowiwznoszącemu,awięcrzeźbamacharak-
terrzeźbyzgodnej.Jesttojednaksytuacjarzadka,wynikającazesłabejkonsolidacji
skałpodlegającychdeformacji.Znacznieczęściejwgórachobudowiefałdowo-nasu-
nięciowejmamydoczynieniazrzeźbąinwersyjnąlubbrakiemzgodnościmiędzyroz-
ciągłościągłównychformrzeźbyaprzebiegiemgłównychstrukturtektonicznych(ryc.
3.7b).Określenie„rzeźbainwersyjna”odnosisiędosytuacji,wktórejdolinyprzebie-
gająwzdłużantyklin,agrzbietynaśladująprzebiegsynklin.Obecnośćtakiejrzeźby
dowodziznacznegoprzekształceniaprzezerozjęidlategojesttypowadlagórotwo-
rów,którewspółcześniewykazująjużmalejącąaktywność.Przykłademsąpolskie
KarpatyZewnętrzne,wobrębiektórychwystępująliczneprzykładyrzeźbyinwersyj-
nej(np.wBeskidzieWyspowym).
Worogenachmożnawyróżnićtrzygłównestrefymorfologiczneoregionalnym
zasięgu.Sąonepowiązanezwgłębnymistrukturamitektonicznymi,dlategomogąbyć
traktowanejakowielkieformyrzeźbytektonicznej.Strefamitymisą:
•zapadliskoprzedgórskie,rozwijającesięwmiejscuugięcialitosferyprzeddźwiga-
nymłańcuchemgórskim;
•zewnętrznastrefadeformacjinasunięciowychipodrzędnychdonichstrukturfał-
dowych;
•wewnętrznastrefazbudowanazeskałmetamorficznych,równoczesnychzruchami
orogenicznymipokrywskałwulkanicznychiintruzjimagmowychorazszczątkowo
zachowanejpokrywyosadowej.
Szerokośćtychstrefjestzróżnicowanaiwynosiodkilkunastudokilkusetkilome-
trów,natomiastrozciągłośćmożesięgaćkilkutysięcykilometrów.Wstrefiewe-
wnętrznejpowszechnesąuskokinormalne,awięcwskazującenarozciąganieskoru-
py,comożewydawaćsięparadoksem.Ichistnieniejestjednakzrozumiałewświetle
Ryc.3.7.a)Rzeźbazgodna,wktórejprzebieggrzbietównawiązujedoprzebieguantyklin,adolinywyko-
rzystująstrefysynklinalne.Rozcięteosiegrzbietówwskazująnapoczątkitworzeniasięrzeźbyinwersyjnej;
b)rzeźbainwersyjna(wgE.deMartonne’a)
45
