Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rosyjskuiwjidysz.Przeztetrzyjęzykichciałdotrzećdowszystkichkręgów
żydowskiegospołeczeństwa:dointelektualnychelitczytającychipiszą-
cychpohebrajsku,doakulturowanychŻydówposługującychsięjęzykiem
rosyjskim,aprzedewszystkimdoszerokichmasżydowskich,któremówiły
wjidysz46.Zjegopracwtymostatnimjęzyku,opróczwspomnianegocyklu
artykułówwtygodniku„KolMewaser”,należywspomniećtakżeodrama-
ciehistorycznymZrubowl,odersziwesCijen[ZerubawelalbopowrótdoSyjo-
nu]47.UkazałsięonjakoaneksdozredagowanejprzezLilienbluma,awyda-
nejwOdessieprzezJehoszuęRawnickiegoiCwiegoFrankfeldaantologii
literaturyjidyszowejwduchunarodowym,zatytułowanejDerjudiszerweker
[Żydowskibudzik].PublicystykaLilienblumaukazywałasięrównież
winnychjidyszowychperiodykachwSanktPetersburguiwWilnie48.
WokółautobiografiiLilienbluma
Grzechymłodościawcześniejszatradycjaautobiograficzna
DziełoLilienblumareprezentujegatunekżydowskichegodokumentów
określanymianemautobiografihaskalowej.Autorczerpieinspirację
zesztandarowejautobiografifrancuskiegooświecenia–WyznańJeana-
-Jacques’aRousseau(1712–1778)ukończonychw1770roku,awydanychdru-
kiemdopieropośmierciautora,kilkanaścielatpóźniej49.Wedłughistorycz-
kiShulamitMagnuscharakterystycznedlategogatunkumotywy,takiejak
zgłębianieswojejnaturyczyewolucjawłasnejświadomości,miałysłużyć
samopoznaniuorazrozwojowiosobistemuibyłyprzedstawione(przynaj-
mniejnapoziomiedeklaratywnym)wbezkompromisowouczciwysposób.
Jakpiszebadaczka:
Haskalowaautobiografaniebyłajednaktylkoćwiczeniemzpochło-
niętegosobąekshibicjonizmu,choćnarcyzmjejautorówczasami
zapieradechwpiersiach.Gatunekmiałteżsłużyćcelomprogramo-
wym,ukazujączapomocądramatuprzegranychżyć,upadekidepra-
wacjęporządkuspołecznegoustanawianegoprzez„nieoświeconych,
46
Zob.L.Simon,MosesLeibLilienblum,s.21.
47
JakpodajeIsraelBartal,sztukata–whebrajskimtłumaczeniu–byłapierwszymnowoczesnymdra-
matemwystawionymwZiemiIzraela.Wystawionojątamczterylatapopublikacjidramatu;I.Bartal,
Lilienblum…
48
J.Fogel,Moyshe-LeybLilyenblum(Moshe-LeibLilienblum),[w:]YiddishLeksikon,16kwietnia2017,http://
yleksikon.blogspot.com/2017/04/moyshe-leyb-lilyenblum-moshe-leib.html[dostęp:5czerwca2023].
49
Polskietłumaczenie–zob.J.J.Rousseau,Wyznania,wstęp,tłum.ioprac.T.Boy-Żeleński,t.1–3,Kraków
1915–1918.
XXIV
Wstęp
