Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
świętoszkowatychobskurantów”(żebyzacytowaćPerecaSmolenski-
na),którehaskalamiałazreformowaćlubpóźniej,wbardziejrady-
kalnejwersji,wykorzenić50.
Celtakichegodokumentówbyłzatemwyraźnieutylitarnyidydaktyczny–
byłypisanekupouczeniu,aczasemiprzestrodze.
AutobiografiehaskalowemogłynawiązywaćdotekstuRousseau
bezpośredniolubpośredniopoprzezinspiracjęinnymiżydowskimi
egodokumentamiczerpiącymiwzórwprostzutworuoświeceniowego
pisarzaimyśliciela.Niewiadomo,czyLilienblummiałwrękuWyzna-
nia–Klausnerspekuluje,żemógłjeczytaćwrosyjskimprzekładzie51.
Nieulegajednakwątpliwości,żeznałżydowskąmemuarystykęwzoro-
wanąnatekścieRousseau.WGrzechachmłodościnawiązywałdojednego
zważniejszychprzykładówomawianegogatunku:Awiezerapióramaski-
laMordechajaAronaGincburga(1795–1846),choćwtymprzypadku–
podobniejakuLilienbluma–niemapewności,czyautorznałdzieło
francuskiegopisarzazpierwszejręki52.Wiadomojednak,żeGincburg
czytałAutobiografięmaskilaifilozofaSalomonaMajmona(1754–1800)53,
wydanąwBerliniewdwóchtomachwlatach1792–1793jakoLebensge-
schichte[Historiażycia]iuznawanązapierwszeżydowskienawiązanie
dokonwencjiWyznań54.
HistoriażyciaMajmonajestwoczywistysposóbinspirowanadziełem
Rousseau,adowodynato,żewtymprzypadkubyłatoinspiracjabezpo-
średnia,zawierasamtekst55.JakzwracauwagęMarcusMoseley,Autobio-
grafiabyłajednąznajwcześniejszych,jeślinienajwcześniejsząwogóle,
autobiografąwstyluRousseau,jakieukazałysięwEuropieZachodniej
powydaniujegoWyznań.Opublikowaniejejwjęzykuniemieckimwska-
zuje,żetekstbyłkierowanydoakulturowanychŻydówniemieckichlub
szerzej–doniemieckiejpubliczności.Ichoćrzeczywiściezostałdostrze-
żonyprzeznieżydowskichczytelników,totraktowanogobardziejjako
kuriozumniżpełnoprawnegoreprezentantanowegogatunkuegodoku-
mentu;trudnoteżwykazaćjegojakikolwiekwpływnamemuarystykę
50
S.S.Magnus,SinsofYouth,GuiltofaGrandmother.M.L.Lilienblum,PaulineWengerof,andtheTellingofJew-
ishModernityinEasternEurope,„Polin”18(2005),red.C.Freeze,P.Hyman,A.Polonsky,s.88–89.
51
J.Klausner,Historiaszelha-sifrut…,s.238;por.też:M.Moseley,BeingforMyselfAlone.OriginsofJewish
Autobiography,Stanford2006,s.372;s.578–579,przyp.176.
52
TeksttenukazałsięwseriiŻydzi.Polska.Autobiografiajako:M.A.Gincburg,Awiezer.Wyznaniamaskila,
wstęp,tłum.ioprac.A.Piątek,Warszawa2020.
53
M.Moseley,BeingforMyselfAlone,s.342.
54
Tamże,s.56.PolskietłumaczeniedziełaMajmona–zob.S.Majmon,Autobiografia,wstępJ.Woleński,
tłum.L.Belmont,oprac.P.Paziński,t.1–2,Warszawa2007.
55
Por.t.1,rozdz.8orazt.2,rozdz.2.
XXV
WokółautobiografiLilienbluma|Grzechymłodościawcześniejszatradycja…
