Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.ESTETYKAOKRESUARCHAICZNEGO
doinnychkrajów.Krajposiadałrudyżelazneimiedziane,glinkę;licznestadadostar-
czaływełny—wszystkorzeczy
,naktórebyłpopytiktóremógłeksportować;aza
eksportemsurowcówposzedłeksportprzetworów.Koniunkturapobudziłaichprze-
mysł,powstałametalurgia,ceramika,tkactwozośrodkamiprzemysłowymirozsiany-
mipocałymkraju.Przemysłzaśpobudziłhandel,Grecysamistalisiępośrednikami,
kupcami.Ośrodkihandlowewytworzyłysięzarównowkoloniachjońskich,zwłasz-
czawMilecie,jakwGrecjieuropejskiej,zwłaszczawKoryncie,późniejwAtenach.
ŻeglugazaśihandelpowiększyłynietylkobogactwoGreków,aletakżeichwiedzę,
znajomośćświata,aspiracje;zobywatelimałegopółwyspuuczyniłyobywateliświata.
Wielkiezdolności,odkądpołączyłysięzwielkimiaspiracjami,wydaływniewielkim
narodziewielkichtwórcówsztukiinaukioświatowejskali.
Zmianygospodarcze,którezaszłygłówniewVIIiVIw.,pociągnęłyzasobą
demograficzne,społeczne,polityczne.Miasta,odkądstałysięośrodkamigospodar-
czymi,skupiłyludnośćnietylkomiejską,aleiustópakropolitakżeiwiejską;nie
byłyośrodkamidużymi—nawetKoryntiAtenymiaływVIw.zaledwieokoło
25000mieszkańców—alezatobyłoichwieleiwspółzawodniczącychzesobą.
Gdyprzemysłihandelwytworzyłyzamożnystanmieszczański,nastąpiłarozprawa
międzynimaszlachtą.Wjejwynikuupadłyopartenaszlachciepatriarchalnekró-
lestwa,powstałustrójnajpierwtimokratyczny,potemdemokratyczny.Opierałsię
nietylkonaludzieimieszczanach,alerównieżnaszlachcieoświeconejizamożnej,
któraumiałaprzystosowaćsiędonowychwarunków.Wtensposóbcałynaród
mógłbraćibrałrzeczywiścieudziałwtworzeniusiękulturygreckiej.
Ustrójbyłdemokratyczny
,aleniewolniczy
.NiewolnicynietylkobyliwGrecji,
alebyliwniejliczni,wniektórychośrodkachbyłoichwręczwięcejniżwolnychoby-
wateli.Wolnąludnośćzwalnialiodpracyfizycznej;mogłasięzajmowaćtym,docze-
gomiałaupodobanie,przedewszystkimpolityką,aletakżenauką,literaturą,sztuką.
4.W
IERZENIARELIGIJNE
.Takiewarunkiżycia—życiawmiaręzasobnegoiza-
możnego,wmiaręuprzemysłowionego,oustrojudemokratycznym,aleniewolni-
czym—wytworzyłysięwGrecjiwVIIiVIwieku.Onetowydałypodziwianąza-
wszegreckąkulturę.Wiekipodróżyihandlu,industrializacjiidemokratyzacji,
wdużymstopniuoderwałyGrecjęodjejpierwotnychwierzeń,wydałytrzeźwy,
doczesnysposóbmyślenia,wktórymprzyrodaznaczyłajużwięcejaniżeliświat
nadprzyrodzony.JednakżewprzekonaniachiupodobaniachGreków,aprzezto
wichsztuceinaucezostałypewnereliktydawniejsze,pozostałościinnychstosun-
ków,ustrojuiwierzeń.Oboktego,cobyłowytworemoświeconego,obytegowpo-
dróżachtrzeźwegospołeczeństwaprzemysłowcówikupców,powracałyechaza-
mierzchłychczasówidawnegosposobumyślenia.Powracałyzwłaszczawreligii.
WięcejpozostałoichwmacierzystejGrecji,mniejwkoloniach,oddalonychod
świętychmiejscitradycji.
