Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.POCZĄTKIPOEZJI
29
Odysejadawaławyrazpoglądompóźniejszymiopisywałaśrodowiskobardziejpo-
łudniowe.JakwnastępnymokresieGrecjawydałajednegopodrugimkilkugenial-
nychtragików,takterazdwóchgenialnychepików,jakichpóźniejniebyłoprzezty-
siąclecia.Aletakczyinaczej,gdyGrecjastawiałapierwszekrokiwrefleksji
estetycznej,miałajużwielkąpoezję.
Poezjęteprędkootoczyłalegenda;ichtwórcyutraciliwświadomościGre-
kówswecechyindywidualne;imięHomeraznaczyłotyleco„poeta”.Czciligojak
półboga,wpoezjijegowidzieliksięgiobjawione.Widzieliwniejnietylkosztukę,
alenajwyższąmądrość.Przekonanietopozostawiłośladnapierwszychichmy-
ślachopięknieipoezji.
NapierwszychpoglądachestetycznychGrekówodbiłsięteżcharakterpoezji
homeryckiej.Poezjatanietylkoutrwaliła,alewdużymstopniuzapewnestworzyła
olimpijskąreligię;byłapełnamitów;jejbohateramibylibogowietaksamojaklu-
dzie.Alewboskimimitycznymświeciehomeryckiejpoezjipanowałład,wszyst-
koodbywałosięwsposóbracjonalnyinaturalny.Bogowieniebylicudo-
twórcamiiichpoczynaniamiwięcejniżsiłynadprzyrodzonerządziłaprzyroda.
Wczasiegdyzaczynalizastanawiaćsięnadpięknemisztuką,Grecymielijuż
poezjęróżnorodną.ObokhomeryckiejmieliepicznąpoezjęHezjoda,sławiącąnie
bohaterstwoorężne,leczdostojnośćpracy.MielirównieżlirykęArchilochaiAna-
kreonta,SafonyiPindara.Alirykatawswoimrodzajubyłabezmałarówniedo-
skonałajakepikaHomera.Doskonałośćtejwczesnejpoezji,niemającejwsobienic
zprymitywizmu,naiwności,nieudolności,trudnowytłumaczyćinaczejjaktym,że
miałazasobądługątradycję,żepieśniżyłyidoskonaliłysięwustachludu,zanim
wyzyskalijezawodowipoeci.
2.C
HARAKTERPUBLICZNY
.Tawczesna,ataknieoczekiwanapoezjaGreków
wyprzedziłaprozę;prozyliterackiejjeszczewówczasniemieli,anawetichtrakta-
tyfilozoficznemiałypostaćpoematów.Poezjatabyłauprawianarazemzmuzyką,
jeszczesięcałkowicienieoderwałaodpierwotnejchorei.Byłaczymświęcejniż
sztuką,byłazwiązanazreligiąikultem;pieśniłączyłysięzprocesjami,ofiarami,
obrzędami.NawetwielkieepinikiaPindara,opiewającewyczynysportowe,miały
nastrójnapółreligijny.
Przezto,żebyłazwiązanazobrzędami,poezjaGrekówmiałacharakterpu-
bliczny
,społeczny
,zbiorowy
,państwowy
.NawetsurowiSpartanieuważaliją—wraz
zmuzyką,śpiewemitańcem—zaniezbędnyskładnikobchodówpublicznych,dbali
ojejpoziomartystyczny
,sprowadzalidosiebienajlepszychartystów.EpikaHomero-
waprzezprzyjęciedooficjalnegoprogramuobchodówpaństwowychwSparcie,Ate-
nachiinnychmiejscowościachstałasięwspólnąwłasnościąGreków.
Poezjakultowaiobchodowabyłaprzeznaczonadomówieniaiśpiewania,nie
doindywidualnegoczytania.Dotyczyłotocałejpoezji,nawetlirykaerotycznamia-
