Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
114
DRUGIOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
zykęliczb.Następnizaśtrzejscholarchowie,zaczynającodPolemona(scholarcha
314–268),wduchuczasupołożylinacisknasprawyetyczneizbliżylisięznacznie
wswychpoglądachdocyników.TobyłapierwszafazaAkademii.
Najmniejoczekiwanebyło,żeszkołęPlatonaopanujesceptycyzm.Takjednaksta-
łosięwpierwszejpołowieIIIw.,gdynaczelejejstanąłArkezylaos,itakpozostało
długo,bojeszczeKarneades,owiekodeńmłodszy,prowadziłjąwduchusceptycy-
zmu.TensceptycznyokresszkołyznanyjestpodnazwąśredniejAkademii.
Akademiainadalpoddawałasiępanującymprądom.PosceptyckiejAkademii
przyszedłczaswIIw.p.n.e.,zascholarchatuFilonazLaryssy,naeklektyczną.
Potemzaśuległawpływomreligijnym.Tzw.neoplatonizm,wielkadoktrynareligij-
no-filozoficznakończącejsięstarożytności,powstał(wIIIw.n.e.)pozaAkademią,ale
Akademiapoddałamusię,odkądscholarchązostałProklos(scholarchaok.450–485
n.e.).TobyłaostatniafazaAkademii.
WPŁYWPLATONA.
Platonnarazienieoddziałał:Grecjanieposzłatoremjego
wskazańpolitycznych,ateoriePlatonanieprzyjęłysięnawetwewłasnejjegoszkole.
Jednakżedośćprędkoprzyszedłjegoczas;jeszczeprzedkońcemerystarożytnejnastąpił
przewrótuczućiprzekonań,rzeczydoczesneizmysłowestraciłynawartościwobec
wiecznychinadzmysłowych,zewnętrznewobecwewnętrznych,„ludzkośćnawróciła
sięnaplatonizm”.OstatniewiekifilozofiistarożytnejodIw.p.n.e.sąpodprzemożnym
wpływemPlatona;nietylkojedenprąd,któryotrzymałtęnazwę,alebezmałacałaów-
czesnafilozofiajest„neoplatonizmem”.Jednocześniepodjegoteżwpływempowstała
filozofiachrześcijańska,austrójkościelnyzrealizowałzasadniczepunktyPlatońskiego
programuzPaństwa.PrzezwczesneśredniowieczeażpoXIIIw.Platonbyłnieporówna-
nienajpotężniejsząpowagąeuropejskiejfilozofii.WXIIIiXIVw.teżnieprzestałliczyć
zwolenników,ajużwXVw.rozpoczęłosięwfilozofii„odrodzenie”podhasłempowro-
tudoPlatona.
KażdyokresikażdyprądprzejmowałzbogatejiróżnorodnejpuściznyPlatońskiej
innemotywyikażdyinterpretowałjąposwemu.CoinnegowidzieliwnimGrecyalek-
sandryjscy,zakładającyszkołyneoplatońskie,coinnegochrześcijańscymistycyśrednio-
wiecza,coinnegorenesansowifilozofowieprzyrody.„Najwyższepiękno,prawdynie-
zmienne,budowniczyświata,słowoprzedwieczne,ideeBoże,miłośćnadzmysłowa,
nieśmiertelnośćduszyjtowszystkozPlatona”,powiadajedenzewspółczesnychhi-
storyków,podczasgdyinniznówwidząwnimgłówniegenialnegotwórcęlogiki.Jedni
uważaligoiuważajązaorfika,innijzasokratyka,jedniznajdowaliwjegodziełachkult
ekstazyiwieszczychsiłducha,innijrozumowejtrzeźwości.Naogółjednakpierwiast-
kireligijnefilozofiiPlatonaoddziałałyrozleglejniżściślenaukowe.WpływPlatonaopa-
nowałnietylkonaukę,aleteżwstopniusilniejszymniżnp.wpływDemokrytalubAry-
stotelesadostałsiędopodstawogólnejkulturyeuropejskiej.Wieluludzi,którzynigdy
niesłyszelioPlatonie,powtarzadziśjegomyśliiwielubuntujesięprzeciwjegoteoriom
niewiedząc,żeodniegopochodzą.
