Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
112
DRUGIOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
e)Idealnepaństwojestascetyczne,dążybowiemdoidealnegocelu,którego
osiągnięcieniezapewniaobywatelombezpośrednichkorzyścianirozkoszy,anidóbrdo-
czesnych.Przeciwnie,wymagawyrzeczeniasiędóbrdoczesnych.Dladwóchwyższych
stanówzniesionajestwłasnośćindywidualna;obowiązujetamustrójkomunistyczny,
wktórymjednakwspólnejestnieposiadanie,leczwyrzeczeniesię.Stannajniższynie
podlegarygorom,aledlatego,żejwduchugreckiegoarystokratyzmujniebierze
udziałuwdążeniachdodoskonałości.
TautopiaPlatońskabyłaopartanapięknejzasadzie:napodporządkowaniujedno-
stekpaństwu,apaństwacelomczystomoralnym,idealnym,powszechnymistałym.Ale
realizacjajejbyładoktrynerska,szczegółydziwaczne,okrutne,nieliczącesięzwolnością
iszczęściemczłowieka.
VI.ESTETYKA.PoglądPlatonanasztukęniebyłprosty.Sambyłartystąipoetą
przynajmniejtaksamojakfilozofem,miałzaufaniedonatchnienia,nadwszystkocenił
twórczość.Wpoezjiwidziałboski„szał”(ulÓ›l),wpoecie„boskiegomęża”(‰ltufiÓtog
l
’
Ó‹Ú),pośrednikamiędzybogamialudźmi(ÂÚunÓÂU
`gtˆ
~Ó
ϑ
Â~
ˆÓ),przezktóregoprze-
’
mawiająbogowie.
Alezdrugiejstrony,niewyzwoliłsięzgreckiegopoglądu,żesztuki,zwłaszczata-
kie,jakmalarstwoczyrzeźba,sąznaturyswejtylkoumiejętnościami(tś¯Ón),aartysta,
malarzczyrzeźbiarzjrzemieślnikiem(‚¿ÓlUÛog).Ataksamojestwpoezji,oilenie
jestrzecząboskiegonatchnienia.Przejąłmyślznanąjużsofistom,żeosnowąsztukjest
naśladownictwo.Naśladownictwozaśjestzawszeponiżejtego,conaśladuje:więcsztu-
kajestczynnikiemujemnym,niepodnosirzeczywistości,leczjąobniża.Zwłaszczaże
naśladujerzeczyrealne,któresamejużbyły,wedlePlatona,naśladownictwemidej:jest
więcnaśladownictwemdrugiegostopnia.
IotozjednejstronyPlatonwidziałwsztuce,mianowiciewsztucepoety,najwyż-
szązczynnościczłowieka,zdrugiejzaśpotępiałsztukę,mianowicienaśladowniczą,
ichciałzeswegoidealnegopaństwausunąćartystów.Toteżwpływjegonapotomność
byłdwojaki:nauczyłwartyściewidziećwieszczainauczyłwidziećwnimnaśladowcę.
Dałpoczątekdwomzupełnieróżnymkierunkomwfilozofiisztuki:zjednejstronymi-
stycznemu,azdrugiejnaturalistycznemujejtraktowaniu.Mistycznerozumieniesztuki
jakowieszczbiarstwaiźródłanajgłębszegopoznaniarazporazodtądpowracałowdzie-
jach,arozumienienaturalistyczne,jakonaśladownictwa,byłowciąguwielustuleci
najbardziejrozpowszechnionązteoriiestetycznych.
ISTOTAPLATONIZMU.Platonizmjestidealizmem,czyliteoriągłoszącą,żewe
wszystkichdziedzinachbytuidziałania,obokpierwiastkówrealnych,któresąprze-
mijające,istniejąpierwiastkiidealne,któresąwieczne,iżepierwiastkiidealnemająprze-
wagęnadrealnymi.Wszczególnościplatonizmoznacza:
wontologii:przekonanie,żeistniejebytidealnyiżebytrealnyjestodeńzależny;
wpsychologii:uznanie,żeduszaistniejeniezależnieodciałaiżeciałojestniższe
izależneodniej;
