Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
64
PIERWSZYOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
dzieliwliczbach”jjakpowiadaArystotelesj„właściwościistosunkiharmonijne,
aże...liczbywedlenichzajmowałypierwszemiejscewcałejprzyrodzie,przetoprzyj-
mowali...żecałyświatjestharmoniąiliczbą”.Sprawaharmonijnościświatabyładlanich
specjalniedrażliwawobecdualizmuichfilozofii,którywszędziekazałimdopatrywaćsię
przeciwieństw.Jednakmimotezawartewnimprzeciwieństwamniemali,żeświatjest
zestrojonyharmonijnie.Ionitozajegoporządekiharmoniędalimunazwękosmo-
su(ÎfiÛuog),czyliładu.
ZNACZENIE.
Pitagorejczycyupamiętnilisięnaróżnychpolach:1)Najpierwod-
działaliprzezswewierzeniareligijnedotycząceduszyijejprzeznaczeń;wierzenia
teniebyłyichoryginalnymtworem,aleoniwprowadzilijedofilozofii.Przeznichwie-
rzeniatakie,jakwiarawdwoistąnaturęczłowieka,wsamoistnośćitrwałośćduszy,wjej
boskąnaturę,wjejgrzech,jejchwilowytylkozwiązekzciałemijejpotrzebęoczyszcze-
niajweszłydogreckiejfilozofii.2)Drugadziedzinaichdziałalnościleżałanaprzeciw-
nymkrańcu:wbadaniachnaukowych,stanowiącychbezmałapoczątekiwzórściśle
naukowychpoczynańwGrecji,auwieńczonychwielomazdobyczamiastronomiczny-
mi;zdobyczetedoprowadziłydonowegoobrazuwszechświata,nacechowane-
goprzedewszystkimmatematycznąprawidłowością.Ztymibadaniamipitagorejczyków
wiązałysięichpamiętnekoncepcjemetafizyczne,mianowicie3)teorialiczby
pojmowanejjakozasadaświatai4)przekonanieoharmonijnościświata.
ROZWÓJPITAGOREIZMU
przebiegał,zdajesię,wtensposób:wpierwszymokre-
sie,staropitagorejskim,zaPitagorasaijegobezpośrednichnastępcówwVIw.,
pitagoreizmmiałcharakterreligijnyibyłpotęgąpolityczną;wdrugimokresie,
młodopitagorejskim,wdrugiejpołowieViIVw.,zaArchytasaiEudoksosa,reli-
gijnawięźzwiązkuosłabłainaczołowysunęłysięzadanianaukowepitagoreizmu;te-
mutookresowizawdzięczaonswemiejscewdziejachnaukiifilozofii.Wtymokresie
dająsiębodajodróżnićjeszczedwiefazy:wcześniejsza,wktórejprzewagęmiałybada-
niaempiryczne,ipóźniejsza,poplatońska,gdyrozwinęłysięwśródpitagorejczyków
dociekaniaspekulacyjne.Trzeciokres,neopitagorejski,naschyłkustarożytnej
ery,główniewIw.p.n.e.iIw.n.e.,przypadłnaczaswzmożonegożyciareligijnego;
wówczasodnowionoreligijne,ascetyczneimistycznedoktrynydawnegozwiązkuwpo-
łączeniuzfilozofiąspekulacyjną,aleniewczystejpostaci,leczzeznacznądomieszką
motywówplatońskich,stoickichiwschodnich.
WPŁYWPITAGOREIZMU.
Doktrynapitagorejskabyłanietylkoprzekazywana
wewnątrzzwiązku,aleteżoddziaływałaipozajegogranicami.Dopitagoreizmuprzy-
znawałsięEmpedokles,alechodziłomuzapewneoprzekonaniareligijne,bofilozoficz-
nemiałinne.NajważniejszymsympatykiempitagorejskiejfilozofiibyłPlaton;zapoznał
sięzniąprzezArchytasaiTimaiosa,amożeteżprzezSimmiasaiKebesa,którzynależe-
lidopitagorejskiegozwiązkuwTebach.Platonprzejąłbardzowielezarównozteorii
